www.fototechnikrzeszow.fora.pl

radek878

Witam

- Przesyłam Państwu tematy na egzaminy ustne z procesów i technik fotograficznych.
- Pytania na egzamin pisemny z procesów fotograficznych przygotowane są z tego samego zakresu, co pytania na egzamin
ustny, na podstawie przesłanych materiałów.
- Jeżeli chodzi o egzamin pisemny z technik fotograficznych, będzie 1 opisowe pytanie takie same dla wszystkich:
"Jakiego twórcę w fotografii cenisz najbardziej? Zaprezentuj krótko jego twórczość".
- Na zaliczenie procesów fotograficznych proszę o przyniesienie na zajęcia lub kogo nie będzie o przesłanie 10 prac, które w
najbardziej trafny sposób określają Państwa i z których jesteście najbardziej zadowoleni.
- Na zaliczenie technik fotograficznych proszę o przyniesienie na zajęcia lub kogo nie będzie o przesłanie prac kilku
wybranych motywów fotograficznych wykonanych w kilku ciekawych i atrakcyjnych ujęciach, kompozycjach czy perspektywach
(kazdy motyw).

Pozdrawiam M. Łopucka.

radek878

IV w. p.n.e. - Arystoteles twierdzi, że chlorofil – zielony barwnik w roślinach powstaje pod
wpływem światła

X w. n.e. – Alhazen, arabski astronom i matematyk obserwuje tarczę Słoneczną przez
camera obscura – pisze pierwszy podręcznik optyki

XIII w. – Roger Bacon, angielski mnich i filozof opisuje camera obscura, prowadzi badania
nad rozpraszaniem i odbiciem światła.
(1270 Witeliusz, Polak prowadzi dalsze badania, opisuje camera obscura i oko ludzkie)

CAMERA OBSCURA (po Polsku ciemnia optyczna) – znana z zamierzchłych czasów,
W Starożytności opisywał ją Arystoteles. Była to szczelnie zamknięta skrzynka
z małym otworkiem w jednej ze ścianek. Zgodnie z prawami optyki promienie
świetlne przechodzące przez otwór tworzyły na przeciwległej ściance odwrócony
obraz tego, co znajdowało się przed skrzynką. Obraz zachowywał perspektywę,
proporcje, barwę.
(Mikołaj Kopernik w XVI w. oglądał zaćmienia Słońca przez Camera obscura,
Canaletto dzięki camera obscura malował widoki Warszawy)

1250 – ALBERT WIELKI – Dominikanin, opisuje ciemnienie soli srebra pod
wpływem światła.

1565 – GEORG FABRITIUS – opisuje ciemnienie pod wpływem światła odkrytego przez
siebie w kopalni bromku srebra.

1727 - J. H. Schulze – opisuje ciemnienie azotanu srebra pod wpływem światła (myślał
wcześniej, że to od ciepła).

1757 – Opis światłoczułości chlorku srebra.

1777 – Stwierdzono, że sczernienie soli srebra powstałe pod wpływem światła to srebro
metaliczne, a nie naświetlone srebro daje się po długim czasie wypłukać w wodzie.

1780 – JACQUES CHARLES – odbijanie sylwet na papierze pokrytym chlorkiem srebra.
(pierwsze luksografie)

1802 – opisy pierwszych pomysłów i prób naświetlania papieru światłoczułego w camera
obscura, mimo braku metody na utrwalenie naświetlonego materiału.

1814 – Joseph Niecephore Niepce (1765 – 1833) – fotografie na płytkach kamiennych
pokrytych światłoczułym asfaltem (rozpuszczanie niepotrzebnych, nienaświetlonych
miejsc).

ASFALT SYRYJSKI – pochodzi ze złóż naturalnych, W miejscach naświetlonych stawał się
nierozpuszczalny, dzisiaj stosowany jako kwasoodporny składnik werniksów.
1816 (heliografia) - fotografie na płytkach cynkowych (później szklanych) pokrytych
asfaltem, naświetlane w aparacie nazwanym „SZTUCZNYM OKIEM”.
1822 – 26 – Niepce - heliografy pierwsze zachowane do dziś zdjęcia na szkle
pokrytym asfaltem naświetlane 6 – 8 godzin. Heliografy wywoływał i utrwalał w olejku
lawendowym, w tej kąpieli wymywały się części nie naświetlone.
1819 – J. F. W. HERSCHEL (1792 – 1871) angielski chemik, fizyk i astronom – odkrycie
tiosiarczanu sodowego (głównego składnika utrwalacza) i promieni
podczerwonych. Herschel był twórcą nazw: fotografia, negatyw,
pozytyw. Pierwszy materiał fotograficzny na podczerwień ukazał się dopiero w 1920r.
Pierwszy zauważył różnicę w barwoczułości materiałów fotograficznych. Wynalazca
CYJANOTYPII i ARGENTOTOPII.

1842 – cyjanotypia – obraz kopiuje się na papier pokryty warstwą światłoczułą
złożona z mieszaniny żelazocyjanku potasu i cytrynianów amonu i żelaza. Kiedyś
papier był dostępny komercyjnie. Obrazy miały niebiesko białe zabarwienie utworzone
z błękitu pruskiego.

1827 – NIEPCE i DAGUERRE zawierają umowę (50 – 50% zysków z ewentualnego
wynalazku, Niepce za proces chemiczny, Daguerre za unowocześnioną camera
obscura (kamera Daguerre’a miała wymiary 31x36x50 cm).
Proces: Płytka srebrową poddawano pod działanie oparów jodu, bromu, chloru, naświetlanie
powstałego bromku, jodku lub chlorku srebra, wywoływano w parach rtęci, utrwalanie
w soli kuchennej (później tiosiarczanie sodowym)

1833 – NIEPCE umiera, Daguerre dalsze badania prowadzi samodzielnie.

1835 – Jacques Louis Mande Daguerre 1787 – 1851 – paryski malarz, prowadzi w Paryżu
„DIORAMĘ” – widowisko z nieruchomych w części przeźroczystych oraz ułożonych
z przedmiotów rzeczywistych obrazów teraźniejszych wydarzeń, zabytków,
krajobrazów z efektami oświetleniowymi i podkładem muzycznym. Nie chciał płacić
artystom za malowanie obrazów. Myślał jak wyprodukować podobne obrazy w krótki
i tani sposób.
- 7 stycznia 1839r. powiadamia o wynalazku w Francuskiej Akademii Nauk.
- 19 sierpnia 1839r. fizyk D.F.J. ARAGO uznaje wynalazek w obecności Daguerre”a,
wynalazek zostaje darowany światu bez żadnych ograniczeń patentowych.
Za wynalazek król Ludwik Filip dał Dauerowi i jego synowi dożywotną rentę 6000
i 4000 funtów.
Dagerotyp naświetlał się kilka do kilkunastu minut, istniały specjalne tabelki czasów
sporządzone w oparciu o pory roku i dnia. W roku śmierci Daguerre”a odkryto mokrą
metodę kolodionową.

1835 – Wiliam Henry Fox TALBOT (1800 – 1877) zamożny angielski posiadacz ziemski,
naukowiec, amator – (wynalazca kalotypii), uzyskiwał pierwsze papierowe negatywy
z kamery fotograficznej.
proces: Papier nasycony azotanem srebra po wyschnięciu poddawany był reakcji
z chlorkiem, jodkiem lub bromkiem sodu, naświetlany, początkowo NIE BYŁ
WYWOŁYWANY (później w kwasie galusowym), utrwalano go w tiosiarczanie
sodowym oraz nakładano wosk dla uzyskania przeźroczystości. Pozytywy kopiowane były metodą stykową z papierowego negatywu, obrazy były nieostre, ponieważ papier był włóknisty.

KWAS GAŁUSOWY – uzyskiwany z roślin, pierwszy wywoływacz odkryty przez Talbota kilka lat po wynalezieniu fotografii. Dzisiaj używa się go do barwników
i atramentów. (utleniając się ściemnia atrament). W fotografii poprzez jego późniejsze uzycie około 100 razy można było skrócić czas naświetlania.

W styczniu 1839r. na wieść o wynalazku Daguerre”a, Talbot wysłał do Arago i do Towarzystwa Królewskiego w Londynie informację, że to on był pierwszym wynalazcą. Jednak prawa patentowe uzyskał dopiero 10.06.1840r. Był autorem pierwszej ilustrowanej zdjęciami książki. W 1851r. Talbot odstąpił od praw patentowych zezwalając na używanie procesu w celach komercyjnych.

1851 – Gustave Le Gray (1820 – 1862) – mokra metoda kolodionowa
Proces: Przygotowanie szklanej płyty pokrytej warstwą kolodionu (białka) nasyconego
bromkiem i jodkiem potasowym, uczulanie w roztworze azotanu
srebra zaraz przed naświetleniem, utrwalanie w tiosiarczanie sodowym

KOLODIUM – to alkoholowo – eterowy roztwór nitrocelulozy (Już w 1947 roku siostrzeniec Niepce’a przyrządzał emulsje na bazie jaja kurzego z solami srebra)

Frederick Scott Archer (1813 – 1857) mokra metoda kolodionowa – angielski fotograf – sporządzał płytką szklaną pokrytą mieszaniną jodku lub bromku, potasu lub amonu w kolodium. Po zanurzeniu płyty w roztworze azotanu srebrowego powstawał związek światłoczuły bromek srebra lub jodek srebra – wywoływał
w roztworze kwasu galusowego i octowego – utrwalał w tiosiarczanie sodowym.
- czas naświetlania wynosił kilka do kilkunastu sekund
- obrazy miały bardzo drobne ziarno, ładny kontrast
(Tą metoda pracowali: D. O. Hill, J. M. Cameron, R. Fenton, Nadar, K. Bayer,
J. Mieczkowski, W. Rzewuski, Metoda trwała około 30 lat, później podobna
technika używana była w poligrafii do wykonywania reprodukcji.

1871 – MADDOX – Sucha płyta bromosrebrowa.

1875 – Leon WARNERKE (Polak) – Zwojowy materiał światłoczuły (wyprzedził firmę
Kodak)

1880 – ABNEY – odkrycie hydrochinonu (substancji wywołującej)

1880 – W Rosji zaczęto produkować zwojowy materiał na podłożu nitro, nie zyskał
uznania – firma Eastmana (Kodak) zaczęła produkować materiał jako wynalazek
GOODWINA.

1881 – odkrycie metolu (substancji wywołującej)

1888 – Kodak – upowszechnienie aparatów fotograficznych na 100 okrągłych zdjęć
średnicy 65 mm, na zwojowym materiale papierowym.

Maksymilian Strasz 1804 – 1870 – wykonywał w Polsce pierwsze talbotypy – już po
pierwszej notce o fotografii z 6 lutego 1839r. Pracował metoda Talbota o czym
świadczy tekst w Wiadomościach Handlowych Przemysłowych z dnia 13.07 1839r.
Twierdzi, ze wynalazek Talbota czeka jeszcze dużo ulepszeń zanim wynalazek
nie zostanie oficjalnie opisany przez Daguerre”a. Strasz pozostawil w redakcji
2 swoje prace do oglądu publicznego. Prace do dziś nie zachowały się. Główna rolą
M. Strasza była działalność informacyjna – był autorem pierwszego podręcznika.

Maurycy Scholtz – litograf warszawski w latach 1840 – 42 wykonywał w Polsce pierwsze
dagerotypy. Potrzebował ich do odbitek litograficznych widoków Warszawy. 12 z nich
przetrwało do dziś i jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Później Scholtz
fotografował lud Warszawy. Zakład mieścił się na Krakowskim Przedmieściu.
Ogłaszał się w Kurierze Warszawskim m.in. 22 maja 1842r., w latach 1839 – 1840
tłumaczył francuskie broszury o dagerotypii.

Fotografia należy do dziedzin umożliwiających mechaniczny zapis obrazu. Sposobów takich jest wiele, zawsze wiążą się one z reagowaniem jakiegoś mikroelementu na światło.
W emulsji światłoczułej znajdują się światłoczułe halogenki srebra, czyli związki srebra
ze związkami z grupy chlorowców: jodem, chlorem, bromem (AgJ, AgCl, AgBr), pod wpływem energii promieniowania ulegają reakcji fotolizy czyli częściowemu rozkładowi fotochemicznemu pod wpływem światła krótkofalowego i ultrafioletowego.

AgJ – jodek srebra AgCl – chlorek srebra AgBr – bromek srebra

Halogenki srebra są nierozpuszczalne w wodzie, ale rozpuszczalne w tiosiarczanie sodowym (rozpuszczają się też w cyjanku potasowym – ale to trucizna!).
Nie światłoczułe są związki srebra z pierwiastkami z grupy chlorowców tj.: siarka i fluor (czyli siarczek i fluorek srebra).
Początkowo znano tylko chlorek srebra, używał go do kopiowania pisma od szablonów na papier niemiecki lekarz pracujący na Uniwersytecie Altdorf pod Norymbergą Johan Heinrich Schulze. Chlorek pod wpływem światła ulega największym zmianom.

W dzisiejszych emulsjach fotograficznych wykorzystywane są:
negatywy - bromek srebra
wysokoczułe papiery fotograficzne - mieszanina bromku i chlorku srebra
niskoczułe papiery fotograficzne - chlorek srebra

Chlorek srebra
- kolor – biały
- tworzy małe skupiska kryształów (ziarno)
- jest mało czuły
- ulega zmianom pod wpływem promieniowania ultrafioletowego i fioletowego
- daje obrazy srebrowe o ciepłym odcieniu (wpadającym w brunatny)

Bromek srebra
- kolor - żółtawy
- tworzy większe niż chlorek srebra skupiska kryształów (ziarno)
- jest czulszy niż chlorek srebra
- jest czuły na promieniowanie ultrafioletowe, fioletowe i niebieskie
- daje obrazy srebrowe o zimnym odcieniu (wpadającym w szarozielony)
Czułość na resztę kolorów widma (zieleń, żółć, pomarańcz, czerwień) uzyskuje się za pomocą barwników dodawanych do emulsji podczas wyrobu materiałów światłoczułych.

Osady soli srebra zmieniają kolor pod wpływem światła
- chlorek – bladofioletową – różową – brązową – szarobrunatną
- bromek – szarozieloną
- jodek – szarą
Rozpoznanie składu soli w emulsji fotograficznej - trzeba wystawić materiał na długi czas na działanie światła, nie wywoływać i patrzeć na kolor:
- chlorek zabarwi się na różowo – fioletowo
- chlorek + bromek zabarwi się na kremowo - różowo – fioletowo
- bromek zabarwi się na kremowo – zielonoszaro
- bromek + jodek zabarwi się na – żółtozielono
(im więcej jodku tym bardziej intensywny kolor)

Naświetlanie - pochłanianie promieni przez jakieś ciało zależy od jego koloru i składu chemicznego. Przedmiot np.: żółty (jak bromek srebra) odbija promienie żółte i kolory zbliżone do żółtego, pochłania promienie przeciwne do żółtych (z koła barw), czyli niebieskie i fioletowe, stąd czułość na te kolory promieniowania.
Biały przedmiot (chlorek srebra) odbija wszystkie kolory promieni, pochłania wyłącznie promienie niewidoczne dla oka ludzkiego oraz skrajną część widma fioletowego.

Od czego zależy barwa przedmiotu? - Od koloru promieni odbitych od przedmiotu.

Czułość własna halogenków srebra to czułość na światło ultrafioletowe, fioletowe
i niebieskie. (ŚWIATŁO AKTYNICZNE – niebieskie i fioletowe)

Czułość ogólna halogenków srebra (podawana na opakowaniach) to czułość na światło białe (czyli wyważoną sumę wszystkich kolorów widma światła białego).

Teoretycznie materiał światłoczuły jest tym czulszy im większe ziarno posiada (światłoczułe kryształy halogenków). W dzisiejszych czasach nie koniecznie za wysoką czułością materiału idzie duże ziarno, ponieważ można do drobnoziarnistej emulsji dodać związki zwiększające intensywność pochłaniania całego zasięgu promieniowania (również barwniki, czasem spotęgowane dodatkiem substancji bezbarwnej).

Gęstość optyczną – zaczernienie materiałów światłoczułych (termin używany
w sensytometrii fotograficznej, nauce o pomiarach czułości materiałów światłoczułych)
tworzą jedynie promienie pochłonięte przez materiał światłoczuły. Światło pochłonięte przez jakieś ciało światło powoduje zmiany stanu w atomach lub cząsteczkach materii.

Światło ma charakter promieniowania falowego, pochłonięte przez jakieś ciało wywołuje
w jego cząsteczkach zmiany stanu materii – działanie należy przypisać energii promieniowania, a nie wytwarzającemu się ciepłu. Opisana reakcja fotochemiczna przekształcenia substancji przebiega z jednoczesnym pobraniem energii świetlnej.

Promieniowanie o wyższej częstotliwości (krótkofalowe - fiolet, niebieski) ma większą energię od promieniowania o niższej częstotliwości (długofalowego - żółty, czerwony) – energia musi być wystarczająco wysoka, aby wywołać pewien efekt – elementarną reakcję w atomie lub cząsteczce. Potrzeba niedużej energii, aby reakcja była możliwa. Wymagana jest energia równa 23,7/6,023x10 kcal – taką ma już promieniowanie czerwone, a nawet podczerwone, ale mimo to te rodzaje światła nie ulegają pochłonięciu przez halogenki srebra, efekt reakcji zależy nie tyle od wydzielanej energii, co od częstotliwości fal.

Podczas reakcji fotolizy mamy do czynienia z redukcją halogenku srebra do srebra metalicznego. Odwrotną i rzadziej spotykaną sytuacją jest reakcja utleniania, czyli przemiana srebra metalicznego w halogenek srebra (stosuje się ją podczas kąpieli odbielającej np.: w tonowaniu, wzmacnianiu, czy osłabianiu obrazu fotograficznego)

Fotoliza – fotochemiczny rozkład soli srebra do srebra metalicznego pod wpływem światła
(Najważniejszą reakcją fotochemiczną w przyrodzie jest przemiana dwutlenku węgla
z powietrza w węglowodany pod działaniem światła słonecznego.

Reakcje odwrotne:
Reakcja redukcji – gdy powstaje srebro metaliczne
Reakcja utleniania – gdy powstaje sól srebra
Redukcja - następuje gdy cząsteczka substancji pobiera elektrony
Utlenianie - następuje gdy cząsteczka substancji oddaje elektrony,

OBRAZ UTAJONY (zmiany w materiale fotograficznym powstałe podczas naświetlania) jest niewidoczny gołym okiem, powstaje pod wpływem zjawiska elektrycznego - to niewielkie skupiska srebra odłożone na powierzchni halogenków srebra oraz skupiska srebra wewnątrz w kryształach.
Wystarczy, że na krysztale soli występuje choć jedno konkretne, duże centrum czułości by
w srebro metaliczne zamieniło się całe ziarno. Halogenki srebra mają: centra czułości (od których zaczyna się wywoływanie) i centra wywoływania.
(Działa energia promieniowania - od jonu bromkowego odrywa się elektron – powstaje
atom bromu - reaguje on z innym związkiem lub łączy z innym bromem w brom gazowy, lub
ponownie przyłącza elektron i znów staje się jonem tworząc halogenki. Jon srebra
przechwytuje wydalony z chlorowca elektron tworząc atom srebra.)

Budowa bromku srebra
Dookoła każdego jonu srebra krąży 6 jonów bromu i dookoła każdego jonu bromu krąży 6 jonów srebra – wtedy jest równowaga jeśli chodzi o ładunki elektryczne. Energia światła działa tak,
że jeden elektron odrywa się od jonu bromkowego – zawsze znajdzie się drugi wolny elektron, który połączy się z powstałym jonem srebra tworząc atom srebra – w taki sposób tworzą się małe skupiska srebra metalicznego (centra wywoływalne). Jeśli proces prowadzi się tak, żeby związywał się niepotrzebny, opóźniający reakcję powstający brom można osiągnąć całkowity rozkład kryształu bromku srebra podczas fotolizy. (tak działały papiery do wyłącznego naświetlania).
W wyższej temperaturze energia cząsteczek rośnie szybciej.

Tworzenie się srebra metalicznego podczas reakcji fotolizy
Cząsteczki halogenków (kryształki) są obojętne elektrycznie, składają się z równej ilości dodatnich jonów srebra i ujemnych jonów chlorowca - pod wpływem światła wzrasta energia w ujemnych jonach chlorowca – chlorowiec odrywa się i łączy z centrami czułości
– centrum czułości, które przechwyciło ujemny jon chlorowca zyskuje ładunek ujemny
i przyciąga na swoją powierzchnię pozostawiony wcześniej dodatni jon srebra metalicznego.
Centra czułości (tworzą się podczas wyrobu i dojrzewania emulsji) to miejsca w emulsji światłoczułej, w których może zapoczątkować się późniejsze tworzenie cząsteczek srebra metalicznego. pod wpływem światła.

1937 r. Gurney i Motto – odkryli, że centra czułości to defekty i zakłócenie siatki kryształu halogenku srebra, zanieczyszczenia żelatyny, barwniki uczulające lub inne dodatki (często specjalnie dodawane), które maja zdolność rozpoczęcia reagowania z powierzchnią ziarn halogenków srebra przyczyniając się do wzrostu światłoczułości emulsji fotograficznej (reakcja narasta lawinowo). Gdyby wszystkie kryształy halogenków srebra były idealnie zbudowane, bez luk, defektów czy zanieczyszczeń, budujące je jony pozostawałyby
w równowadze elektrycznej i nie miałyby „pretekstu” do reagowania z jonami z innych cząsteczek, przez co srebro metaliczne nie miałoby możliwości się wydzielić i osadzić
w skupiska. Bez tych akceptorów srebro i chlorowiec po naświetleniu łączyłyby się
z powrotem w sól srebra. Defekty pozwalają na ruch jonów wewnątrz siatki kryształu.
Cała siatka trzyma się dzięki przyciąganiu i równej ilości ładunków dodatnich i ujemnych.
Często centra utworzone są z siarczku srebra – związek ten szybciej niż inne kryształy przechwytuje wyrzucane elektrony chlorowcowe – elektrony po złączeniu z centrami tracą dużo energii i nie mogą powrotem powrócić do swobodnego ruchu (są uwięzione).
Drugą rzeczą jest to, że jony srebra, które znajdują się w innych (niż powinny) miejscach przemieszczają się, są przyciągane przez centra czułości, które są naładowane ujemnie, bo zabierają elektrony, jony leżą na centrach i też się rozładowują.
Pod wpływem naświetlania materiału światłoczułego centra czułości rosną, jeżeli
na centrze czułości powstanie 4 cząsteczki srebra metalicznego, centrum zamienia się
w tzw.: centrum wywoływania, po zetknięciu z wywoływaczem takie centrum posiada zdolność zapoczątkowania wywoływania dalszego etapu tworzenia się obrazu.

Centra wywoływania po zetknięciu z wywoływaczem zachowują się podobnie jak wcześniej centra czułości. Jony chlorowca z pozostających w centrach kryształów nie zredukowanych jeszcze halogenków srebra łączą się ze składnikami wywoływacza, centrum zyskuje ładunek ujemny i przyciąga na swoja powierzchnię pozostałe po oderwaniu jonu chlorowca srebro metaliczne. Wywoływanie – jony substancji wywołującej dostarczają energii. Zarodek spełnia rolę elektrody na której rozładowują się jony wywoływacza.

WYWOŁYWANIE – polega na różnicy szybkości redukcji miejsc różnie naświetlonych,
nie naświetlone miejsca też by się wywołały po długim czasie. Może być rozpoczęte
w centrach czułości, w których są odłożone 4 cząsteczki srebra fotolitycznego. Proces
nie rozpoczyna się równomiernie lecz od kilku najbardziej naświetlonych punktów.

UTRWALANIE – rozpuszczenie i wypłukanie pozostałych w emulsji halogenków srebra,
które bez tej czynności nadal pozostałyby aktywne i naświetliły po zaraz po wyciągnięciu materiału na światło (zwłaszcza dzienne). Utrwalacz to związek, który łączy się
z halogenkami srebra w związek rozpuszczalny w wodzie.
(nie można za długo utrwalać materiału, ponieważ oprócz zbędnych soli srebra zacznie
rozpuszczać się obraz srebrowy, zwłaszcza gdy do utrwalacza dostanie się tlen lub
środowisko będzie za kwaśne).

Wytwarzanie emulsji światłoczułej - przykładowe składniki emulsji:
Woda destylowana, żelatyna, azotan srebra, bromek potasu. Pomiędzy azotanem srebra
i bromkiem potasu zachodzi reakcja wymiany. W emulsji zostaje osad bromku srebra,
azotan potasu zostaje wypłukany z emulsji

Halogenki do wyrobu emulsji (np.: chlorek srebra) wytrąca się w ciemności poprzez zmieszanie wodnych roztworów soli srebra (np.: azotanu srebra) np. z solą kuchenną.
W opisanej reakcji powstaje chlorek srebra. Niepotrzebne związki powstałe w reakcji zostają oddzielone i usunięte.
Podczas wytrącania powstaje osad (serowata masa), który nie nadaje się do wyrobu materiałów światłoczułych, bo jest nietrwały, od razu sczernia się bez udziału światła. Dlatego halogenki trzeba wytrącać w obecności związków wiążących (koloidów)
tj.: żelatyna, skrobia, albumina, polimery, klej. Arrowroot.
Koloidy ochronne – (z greckiego od nazwy kleju), związki o podobnych właściwościach, roztwór koloidalny robi wrażenie mieszaniny jednolitej.
Zaraz po strąceniu halogenki srebra znajdują się w stanie znacznego rozdrobnienia. Wielkość ziaren leży poniżej dostrzegalności w mikroskopie.
Jeżeli halogenki wytwarza się w środowisku koloidu to ich wyrób jest kontrolowany, substancje nie tworzą osadu, ale równomierną zawiesinę z drobnych ziarenek,
których wielkość i układ zależy głównie od:
- stężenia żelatyny w roztworze
- właściwości fizycznych żelatyny
- temperatury strącania
- stężenia reagujących roztworów soli
- szybkości strącania
- sposobu mieszania podczas strącania

Nie można dodawać do żelatyny gotowych halogenków srebra bo powstanie wielkie ziarno o niekontrolowanym rozłożeniu, podatne na odblaski i rozproszenia.

- Im większe jest stężenie żelatyny oraz lepkość roztworu tym stworzone początkowo ziarno jest drobniejsze (różne gatunki żelatyny mają w tym samym stężeniu różną lepkość oraz lepkość roztworu maleje wraz ze wzrostem temperatury).
- Im większe jest stężenie reagentów oraz im wolniej odbywa się ich mieszanie tym ziarno jest grubsze. Energiczne mieszanie roztworu podczas strącania daje ziarno bardziej równomierne.
- Emulsja jest tym czulsza im większe są kryształki. Duże kryształki lubią łączyć się w skupiska, za to małe lubią odbijać światło – powodują odblaski i rozproszenia – nie jest to reguła.
- Aby zwiększyć światłoczułość dodaje się SOLE ZŁOTA (1g złota na 100 000 błon)

KOLOIDY OCHRONNE dodane do roztworu, gdzie przebiega reakcja tworzenia się halogenków – powoduje to, że halogenki strącają się również lecz nie w postaci gęstego osadu lecz jako mleczna zawiesina utrzymująca się trwale w roztworze. Zawiesina składa
się z drobnych ziarenek, których wielkość zależy od właściwości fizyko – chemicznych i chemicznych panujących w czasie strącania.
Żelatyna spełnia nie tylko rolę ochronną, posiada również zdolność do reagowania chemicznego z powierzchnią ziaren soli srebra – produkty tej reakcji zwiększają znacznie czułość emulsji. Poza tym żelatyna spełnia rolę akceptora – substancji pochłaniającej chlorowiec wydzielający się w chwili rozkładu halogenków srebra pod wpływem światła.
Żelatyna jest również środkiem doprowadzającym roztwory wywołujące i utrwalające
do ziaren soli srebra.
Zaraz po strąceniu halogenki srebra znajdują się w stanie znacznego rozdrobnienia. Emulsja taka jest prawie zupełnie przeźroczysta, lekko opalizująca na niebiesko w świetle odbitym i żółta w przeźroczu. Wielkość ziaren leży poniżej dostrzegalności w mikroskopie.

Żelatyna – koloid, białko zwierzęce o budowie łańcuchowej (główny jej składnik to gluten), nie tylko stanowi ochronę dla związków światłoczułych, ale również pochłania zbędny chlorowiec powstający podczas tworzenia się srebra, doprowadza płyny podczas obróbki chemicznej, oczyszczona jest dla halogenków srebra obojętna, jednak jej zanieczyszczenia (głównie pochodzenia naturalnego) mogą działać na warstwę światłoczułą: uczulająco, hamująco, antyzadymiająco, zadymiająco. Żelatyna wyrabiana jest z kolagenu z kości i skóry zwierząt. Żelatyna fotograficzna jest najczęściej ze śruty kostnej z Indii i Argentyny lub skóry cielęcej i odtłuszczonych chrząstek i kości.
Emulsje musza posiadać dość duży stosunek żelatyny do soli srebra 3:1 lub 5:1. Chcąc otrzymać piękny aksamitny mat i dużą gęstość optyczną musielibyśmy używać emulsje
z małą zawartością żelatyny, ale taka emulsję bardzo trudno jest równomiernie rozlać
na podłożu (nie może być mniej niż 55 żelatyny). Mniejszą zawartość żelatyny miał tylko produkowany przez Lubiedzińskiego od 1933r. papier tzw. BROMOGRAWIURA.
Nie zgarbowana żelatyna w trakcie obróbki chemicznej była całkowicie wymywana.
Żelatynę można zastąpić polialkoholem winylowym, czyli produktem syntetycznym, może on być koloidem ochronnym, ale nie zastąpi żelatyny pod względem właściwości chemicznych.
Prosto jest kupić halogenki srebra o identycznych właściwościach, a żelatynę nie. Żeby każda partia materiału fotograficznego miała zbliżone właściwości istnieje cos takiego jak żelatyna wzorcowa. Porównywana jest krzepliwość, lepkość, wytrzymałość mechaniczna.

Zawartość srebra w emulsji w gramach na m2. Jest tylko dolna granica zawartości soli
w emulsji, nadmiar i tak nie uczestniczyłby w tworzeniu obrazu utajonego.
- 1,5g – papier
- 30g – radiografia
Jest tylko dolna granica zawartości soli w emulsji, nadmiar i tak nie uczestniczyłby
w tworzeniu obrazu utajonego.

Emulsja wysokoczuła np.: 70% żelatyny, 25% jodku i bromku srebra, 5% wody, (+ ślady
bromku potasu i barwników)
Emulsja jest tym czulsza im większe są kryształki. Duże kryształki lubią łączyć się w skupiska, za to małe lubią odbijać światło – powodują odblaski i rozproszenia – nie jest to reguła.

Emulsję fotograficzną wyrabia się w ciemności, zaraz po strąceniu halogenków srebra
(w temperaturze 50 – 80*C) do żelatyny emulsja jest prawie przeźroczysta, opalizująca
na niebiesko, żółtawa w przeźroczu, ziarna są trudno zauważalne nawet pod mikroskopem. Na wielkość ziarn wpływ ma:
- stężenie żelatyny (im większe tym ziarno drobniejsze)
- właściwości fizyczne żelatyny
- temperatura – wpływa na lepkość
(nie za duża, bo jak zmaleje lepkość to ziarno zrobi się duże)
- stężenie obu soli reagujących (nie za duże, bo ziarno będzie duże)
- szybkość strącania
- sposób mieszania (im szybciej tym ziarno drobniejsze)
Dodatki do emulsji:
- uczulacze optyczne uczulają na całe widmo światła białego
- stabilizatory dla zachowania zdolności fotograficznych w terminie ważności
- środki konserwujące żelatynę przed rozkładem bakteryjnym
- garbniki uodparniające na wysoka temperaturę
- zwilżacze dla równomiernego oblewu i wywołania
- barwniki ekranizujące – pochłaniające nadmiar promieni dla ostrości obrazu
- antyzadymiacze hamujące wpływ żelatyny na sole srebra
Podczas wyrobu emulsji zachodzą równocześnie dwa procesy:
Dojrzewanie fizyczne – wzrost czułości emulsji pod wpływem temperatury
(40 – 90 stopni), staje się coraz mniej przejrzysta, wielokrotnie zmienia kolory, robi
się bardziej czuła ponieważ ziarna łączą się w skupiska. Emulsję kilka razy chłodzi
się i ponownie ogrzewa. Wpływa głównie za rozkład ziarn.

Dojrzewanie chemiczne – wzrost czułości w tym samym czasie, ale pod wpływem reakcji ośrodka wiążącego z powierzchnią ziaren srebra. Tworzą się centra czułości. Najbardziej reagują zanieczyszczenia żelatyny naturalnego pochodzenia głównie siarka oraz sole metali ciężkich i szlachetnych. Szybciej dojrzewa emulsja chlorosrebrowa, później bromosrebrowa.

Materiały fotograficzne otrzymują swoje normalne właściwości po upływie 2 – 3 miesięcy. Wcześniej za szybko się wywołują i kruszą podczas suszenia.
Za duże garbowanie spowodowane za długim dojrzewaniem powoduje brak dostępu chemii fotograficznej do wszystkich warstw światłoczułych.

Zadymienie powstaje bez udziału obrazu optycznego (za sprawą za długiego lub nieprawidłowego dojrzewania chemicznego). W materiałach długo przechowywanych reakcja dojrzewania chemicznego przebiega cały czas psując właściwości fotograficzne materiału w razie naświetlenia go i wywołania po przeterminowaniu.

Garbowanie emulsji podwyższa temperaturę topnienia, krzepnięcia, obróbki, zmniejsza pęcznienie i niszczenie w wodzie, białko ścina się (jak w formalinie): Garbuje się:
- solami chromu
- temperaturą powyżej 110 stopni
- ultrafioletem
- ałunem glinowo – potasowym zawartym w utrwalaczu
Dodatek gliceryny do emulsji zapewnia elastyczność, ale materiał źle się garbuje.

AŁUNY to siarczany niektórych metali (ciała krystaliczne, rozpuszczalne w wodzie).

Podczas reakcji garbowania osiąga się punkt KOAGULACJI czyli ścinania – powoduje
to powstanie długich nitek krzepnącej żelatyny. Najpospolitszym garbnikiem organicznym
jest ALDECHYD MRÓWKOWY tzw.: FORMALINA. Gdyby nie dodatki garbujące żelatyna topiła by się w 30°C. (Sprawdzanie stopnia zgarbowania – pół odbitki wkłada się na 1 minutę
do wrzątku – emulsja nie może spłynąć z podłoża.
Żelatyna oprócz podstawowej substancji koloidalnej GLUTENU, która jest obojętna w stosunku
do halogenków srebra. Żelatyna zawiera nieznaczne ilości zanieczyszczeń aktywnych chemicznie. Rozróżnia się zanieczyszczenia:
- UCZULAJĄCE –(chemicznie albo sensybilizatory) Działanie sensybilizatorów jest podobne
do działania antyzadymiaczy, jednak mogą być do tego celu użyte substancje silniej
hamujące dojrzewanie chemiczne np.: stosunkowo duże dawki BROMKU POTASU lub
BROMKUMAGNEZU, kwasów organicznych oraz różne związki organiczne.
- HAMUJĄCE
- ZADYMIAJĄCE
- lub ANTYZADYMIAJĄCE (jony chlorowcowe i jony wodorowe dodatki kwasów organicznych)
W emulsjach chlorosrebrowych antyzadymiająco działają jony miedziowe, w emulsjach
negatywowych niektóre barwniki (np.: ERYTROZYNA, RIVANOL oraz TIOACETANILID),
dodaje się je prze rozpoczęciem drugiego dojrzewania.
Żelatyna zawiera inne proteiny: keratynę, albuminę (ok. 1%), niewielkie ilości węglowodanów i substancji mineralnych. Keratyna i albumina zawierają SIARKĘ, która odgrywa ważną rolę przy wytrącaniu emulsji. Chemicznie czysty gluten nie nadaje się do celów fotograficznych
z powodu braku siarki spełniającej rolę uczulacza. Oprócz tego żelatyna zawiera 12 – 17 % wody, ok. 1% substancji nieorganicznych (głównie soli wapnia), ślady soli glinu, żelaza i metali ciężkich oraz dwutlenek siarki.

Przed zapakowaniem błonę fotograficzną poddaje się szeregowi badań:
- grubość podłoża
- grubość warstwy światłoczułej
- wielkość ziaren bromku – ok. 0,001 mm

Gotową emulsję filtruje się, doprowadza do temperatury odpowiedniej do oblewu
i nanosi pod ciśnieniem na podłoże.

- W emulsji znajduje się około warstw światłoczułych 20 warstw położonych na sobie
- Na 1 metr kwadratowy przypada 5 – 10g srebra
- Kryształ srebra ma 0,2 – 3,9 um (mikrometra)
- 1 centymetr sześcienny zawiera ok. 500 milionów kryształów
- Światłoczułość zwiększa się solami złota lub platyny ok.1g złota na 1000 błon
(dla porównania złota obrączka waży 4-6g, srebrna ok. 3g)
- Skład wysokoczułej emulsji: 70% żelatyny, 25% soli srebra 5% wody

Budowa błony fotograficznej:
- w. ochronna
- w. światłoczuła (emulsja)
- w. preparacyjna
- podłoże
- w. przeciwodblaskowa

Podłoże błon fotograficznych od 1958 roku wyrabia się z estrów celulozy (z reguły
octan celulozy). Zastąpił on szybko palny celuloid (nitrocelulozę używaną od 1865
roku, zawierającą dużo tlenu, która częstokroć zapalała się sama). Częste pożary kin
były efektem zapalenia się nitrocelulozy od lampy projekcyjnej.
Estry celulozy nie są łatwopalne. Podłoże musi pomyślnie przejść test na skłonność do zapalenia (10 min nie może zapalić się w temp 300 stopni).
Podłoże (roztwór estrów celulozy w rozpuszczalnikach organicznych + dodatek substancji zmiękczającej) wylewa się przez wąską szczelinę na rozgrzaną poruszająca się taśmę. Po wyschnięciu warstwę ściąga się z taśmy i przed pokryciem emulsją nakłada warstwę preparacyjną z roztworem antystatycznym (po stronie emulsji, z drugiej strony warstwą przeciwodblaskową.

Warstwa preparacyjna – emulsja (dokładniej żelatyna) zawiera dużo wody i przez to
słabo wiąże się z podłożem, które odpycha wodę jak wosk czy tłuszcz.
Warstwa preparacyjna ma silnie wiązać podłoże z emulsją. Jest wykonana z takiego
związku, który jest rozpuszczalnikiem zarówno podłoża jak i żelatyny. Są to najczęściej
częściowo zmydlone estry celulozy z dodatkiem 3% garbowanej żelatyny.
W. preparacyjna izoluje również zły wpływ folii na emulsję światłoczułą (jednak niektóre
metody preparowania obniżają czułość emulsji).
Oblew emulsją dokonuje się w specjalnych maszynach pod ciśnieniem – suszy – daje
w. ochronną – suszy.

Wady oblewu:
- pęcherzyki – złe odpowietrzenie, skłonność emulsji do pienienia, dlatego podczas jej
wyrobu dodaje się alkohol etylowy.
- złe krzepnięcie spowodowane zmienną lepkością żelatyny - atak bakterii gnilnych, źle
zastygniętej emulsji nie da się uratować.
- komety (przeźroczyste miejsca na emulsji) – efekt za dużego napięcia
powierzchniowego emulsji lub za dużego zatłuszczenia żelatyny lub folii podłożowej

Warstwa ochronna to mocniej zgarbowana (niż w emulsji światłoczułej) żelatyna.

Warstwa przeciwodblaskowa to żelatyna zabarwiona na kolor szary (taki efekt
wizualny jest uzyskany dzięki zastosowaniu równej ilości 3 rodzajów barwników
odpowiedzialnych za niwelowanie promieni niebieskich, zielonych i czerwonych),
ma w równym stopniu pochłaniać pozostałości lub nadmiar wszystkich rodzajów
promieniowania. Zastosowane barwniki rozpuszczają się w procesie późniejszej
obróbki.
- Często barwniki są brązowe (kiedyś były zielone, czerwone, dostosowane do
czułości spektralnej emulsji).
- Kiedyś podłoże barwiono w masie lub układano je między emulsją a podłożem,
dawało to lepszy efekt fotograficzny (brak odblasków), ale barwniki ciężko się
rozpuszczały podczas obróbki chemicznej.
- W, przeciwodblaskowa może być usytuowana między emulsja a podłożem, wtedy
po wywołaniu może zostać szare zabarwienie.
- W tańszych materiałach rolę w. przeciwodblaskowej spełnia zadymione podłoże –
nie odbarwiające się podczas obróbki i psujące końcowy obraz.

Odblaskowość to wada emulsji prowadząca do powstawania odblasków.

Odblask dyfuzyjny – poziome rozpraszanie światła w warstwach ziaren (głównie
aureole przy prześwietleniach)

Odblask refleksyjny – występuje przy dużym kontraście zwłaszcza intensywnych
źródłach światła umieszczonych w kadrze. Promienie przechodzą przez emulsję,
mają tak dużą intensywność, że odbijają od podłoża i powracają powrotem do emulsji.

Papiery fotograficzne

Kiedyś były dostępne wyłącznie papiery do naświetlania:

ALBUMINOWE od 1850r.– białko z chlorkiem sodu, uczulane azotanem srebra zaraz przed naświetleniem. Papier nie wymagał wywoływania, tworzył brzydkie, szare zabarwienie dlatego tonowano go w solach metali szlachetnych (złota, platyny).
Papiery do wywoływania stały się popularne po I Wojnie Światowej.

CELOIDYNOWY pokryty warstwą kolodionu z chlorkiem lub cytrynianem srebra, azotanem srebra i kwasem cytrynowym, roztwór światłoczuły trzeba było naświetlać zaraz po przygotowaniu.

ARISTOTYPOWY – zawiesina halogenków srebra w żelatynie (papier mógł być przechowywany jakiś czas przed naświetleniem).

Talbot i Daguerre potwierdzili sens dodatkowego wywoływania papieru po naświetlaniu.

PAPIER TALBOTA – był nasycony jodkiem potasu, uczulano go w azotanie srebra – wytwarzał się jodek srebra – naświetlanie w kamerze – wywoływanie w kwasie gałusowym (pierwszy wywoływacz) – utrwalano w tiosiarczanie sodowym.
Papiery „do wywoływania” rozpowszechniły się dopiero po I Wojnie Światowej.

Budowa dzisiejszych papierów fotograficznych:

w. ochronna w. ochronna
w. światłoczuła w. światłoczuła
w. preparacyjna lub w. preparacyjna
podłoże FOLIA PE
podłoże
FOLIA PE

Zastosowanie warstw folii polietylenowej (PE) – skraca czas obróbki chemicznej i płukania (ponieważ chemia nie wnika w papier podłożowy).

Podłoże papierowe z celulozy (topola lub świerk)
1. Rozdrobnione drewno gotuje się pod ciśnieniem w roztworze kwaśnego siarczynu sodu – powstałą ligninę oddziela się, aby zwiększyć wytrzymałość dodaje się szmaty
lniane i bawełniane
2. Otrzymaną celulozę bieli się wapnem chlorowanym (nadmiar szkodzi emulsji)
3. Z otrzymanej celulozy robi się papkę, miesza z klejem zwierzęcym i siarczanem glinu
(aby zmniejszyć wsiąkliwość)
4. Obciąża i barwi
5. Oddziela zanieczyszczenia na wirówce
6. Suszy na metalowych gorących walcach
7. Prasuje pod ciśnieniem

Kalandrowanie – nadanie połysku na ciepło lub zimno, kalander to urządzenie zawierające 2 rozgrzane walce, pomiędzy którymi przepuszcza się papier.
Nadawanie struktury powierzchni odbywa się w podobny sposób z użyciem 2 walców z których jeden jest gładki, a drugi z fakturą.

Właściwości optyczne papieru podłożowego - wymóg nakazuje, by papier odbijał 85% promieni, oraz był trwały na zżółknięcie pod wpływem ultrafioletu (zawartego w świetle dziennym).

Właściwości chemiczne papieru podłożowego – emulsji szkodzą:
- drobiny metali (miedzi, żelaza, brązu) i ich tlenki – tworzą na papierze czarne punkty
z białymi otoczkami
- chlor bielący i tiosiarczan sodu usuwający chlor z celulozy odczulają emulsję
- zawartość siarczków naraża emulsję na przebarwienia i zadymienia
- barwniki papieru podłożowego tj.: ultramaryna, błękit metylenowy źle wpływają na obraz
srebrowy oraz zmniejszają jego trwałość.

Warstwę światłoczułą wyrabia się tak samo jak w przypadku negatywowych błon fotograficznych z tym, że przeważają warstwy chlorosrebrowe.

Matowanie emulsji – dodawanie skrobi ryżowej, szelaku lub ziemi okrzemkowej
(7 – 22% do wagi emulsji).
Srebro metaliczne jest zupełnie czarne i matowe efekt końcowy obrazu psuje zawartość żelatyny w emulsji, której musi być w przynajmniej 5% (jakby było mniej żelatyny ciężko byłoby wylać i równomiernie rozprowadzić emulsję na podłożu). Przed II Wojną Światową Lubiedziński prowadził w Polsce produkcję bromograwiury papieru fotograficznego
z małym dodatkiem żelatyny nie zgarbowanej całkowicie rozpuszczającej się w procesie obróbki.

Najczęściej używane proporcje żelatyny do halogenków srebra to; 3:1 lub 5:1.

Matowanie emulsji – dodawanie skrobi ryżowej, szelaku lub ziemi okrzemkowej
(7 – 22% do wagi emulsji).

Warstwa ochronna to bardzo mocno garbowana żelatyna

Podłoże może być: matowe, półmatowe, błyszczące
Emulsja może być: silnie matowana, słabo matowana, nie matowana
Barwa podłoża może być: niebieskobiała, biała, różowobiała, kredowobiała, kremowa
Struktura podłoża może być: naturalna, gładka, drobno ziarnista, grubo ziarnista,
jedwabista, płócienna, włóknista

Preparowanie papierów fotograficznych:

Papiery barytowe – preparowane są warstwą barytową od 1866 r. (88% strącony
siarczyn baru, 4,5% żelatyny, 7,5% wody). Siarczyn baru jest biały, dodaje się
do niego heliofory pochłaniające ultrafiolet, a emitujące w zamian promienie
widzialne niebieskie, oraz substancje fluoroscencyjne rozjaśniające biel podłoża.
Dzięki w. barytowej można dobrze wygładzić podłoże i nadać pożądany połysk.

Papiery nie posiadające w. barytowej preparuje się w ten sposób, że podłoże zwilża się
nad parą i nakłada 5% żelatynę z 10% alkoholem etylowym.
Papiery z folią PE – preparuje się poprzez odtłuszczenie podłoża i nałożenie częściowo
zmydlonej żelatyny z alkoholem etylowym.
Podłoże łączy się z folią na gorąco pod ciśnieniem

Naświetlony i nie wywołany film – obraz utrzymuje się 2 -3 lata (udaje się wywoływać filmy
znalezione po 30latach za pomocą kontrolowanych metod specjalnych

Naświetlony i nie wywołany papier fotograficzny - obraz utrzymuje się ok. 2 dni

Za niska temperatura przechowywania powoduje kruszenie się podłoża.
Za wysoka temperatura – każde 10 stopni wiecej podwójnie skraca okres przydatności
materiału (2lata w 20stopniach lub 1rok w 30 stopniach).

- MATERIAŁY NIEUCZULONE ( ślepe) – czułe na promienie fioletowe
i niebieskie
- MATERIAŁY ORTOCHROMATYCZNE – czułe na promienie fioletowe,
niebieskie, zielone, trochę żółte i pomarańczowe
- MATERIAŁY PANCHROMATYCZNE - czułe na promienie fioletowe,
niebieskie, zielone, żółte, pomarańczowe, jasno czerwone
- MATERIAŁY SUPERPANCHROMATYCZNE – czułe na wszystkie
kolory, zwłaszcza na ciemną czerwień.

Sensybilizacja optyczna (1873 r H. W. Vogel) – do soli srebra dodaje się cząsteczki barwnika – sól zyskuje czułość spektralną danego barwnika, Pochłonięte przez barwnik promieniowanie zostaje przekazane soli srebra (gdyż z barwnika uwalniają się elektrony – przenoszą się do wnętrza kryształów soli srebra i uczestniczą w powstawaniu obrazu srebrowego), nie wchodzi jednak w żadne niepożądane reakcje psujące jakość obrazu, np.: barwnik purpurowy – przepuszcza światło niebieskie i czerwone, a pochłania zielone – więc halogenek zyskuje czułość na światło zielone. Barwnik niebieskozielony uczula na czerwień.
Zasadę działania procesu uczulania uzasadnia się:
- absorpcją barwnika
- zjawiskiem fotoelektrycznym
- kwant promieniowania pochłonięty przez barwnik dodaje się do energii kwantu
pochłoniętego przez sól srebra.
Sensybilizacja zmniejsza światłoczułość własną halogenków srebra.

ADSORPCJA – przywieranie jednego ciała do drugiego (jak barwnik na ziarnach srebrowych).

Sensybilizacja optyczna oprócz barwników można użyć: srebro koloidalne, siarczek sodu, roztwór jodku potasu, kwaśny siarczyn sodowy, węglan sodu. Barwniki uczulają znacznie lepiej.

Emulsje z chlorkiem srebra sensybilizują się najlepiej (później bromek, później jodek).
Im czulszy materiał tym sensybilizuje się prościej. Im bardziej uczulony jest materiał tym prościej zepsuć go obróbką chemiczną, tym szybciej się psuje.

Barwniki mogą być: - dodawane do emulsji
- emulsja dodawana do roztworu barwnika
- emulsja dojrzewa w barwniku
SUPERUCZULANIE (na bardzo długie fale) - wymaga współdziałania dwóch barwników
albo barwnika i substancji bezbarwnej. Działanie potęguje się nieproporcjonalnie i w widmie uczulenia pojawiają się nowe pasma niespotykane w widmach składników.
Innym sposobem jest spolaryzowanie barwnika na odłożonego ziarnach
srebrowych (trzeba użyć większego stężenia barwnika oraz niższej temperatury).

- Podczas długiego przechowywanie materiałów światłoczułych nadal trwa proces dojrzewania
chemicznego – powstaje większe ziarno, większe zadymienie i mniejsza kontrastowość.
- Po długim przechowywaniu materiałów fotograficznych maleje maksymalna gęstość optyczna
po naświetleniu.
- Obniżenie temperatury przechowywania materiału światłoczułego powoduje małą ruchliwość
jonów chlorowca – czyli mniejszy proces dojrzewania chemicznego, nie powstaje nadmierne
zadymienie, nie spada kontrastowość.
- Im czulszy jest materiał fotograficzny tym temperatura przechowywania powinna być niższa.
(materiały na podczerwień nawet - 70°C.)
- Obniżenie temperatury materiału światłoczułego podczas jego naświetlania powoduje
obniżenie czułości (np. w temperaturze -188 stopni wykonuje się zdjęcia gwiazd przez bardzo
długi okres czasu).
- Obraz utajony na naświetlonym, długo nie wywoływanym materiale światłoczułym dłużej
utrzymuje się na materiale czulszym. ( Udało się wywołać film z tragicznej wyprawy w góry
sprzed 38 lat, w dużej mierze dlatego, że leżał w lodzie ).
- Obraz utajony na naświetlonym, nie wywołanym papierze utrzymuje się ok. 2 dni.
- Szybkie suszenie i cieplejsze daje większy kontrast niż suszenie powolne i chłodniejsze.

radek878

Sensytometria (słowo oznacza mierzenie czułości),
przedmiotem jej badań są:
- pomiary światłoczułości materiałów fotograficznych
- pomiary reprodukcji kontrastu i rozpiętości tonalnej
- reprodukcja wartości tonalnych obiektu w postaci zaczernienia obrazu fotograficznego, oraz
pomiary gęstości optycznej
- obliczanie czasu, w jakim naświetlanie wywoła minimalną gęstość optyczną
- obliczanie czasu naświetlania, w jakim negatyw da się kopiować na papier
- dobieranie papieru odpowiedniej gradacji do kopiowania konkretnego negatywu
- obliczanie czasu naświetlania, które spowoduje, że zaczernienie będzie tak duże, że szczegóły
nie będą już rozpoznawalne
- zależności między naświetlaniem a gęstością optyczną
- laboratoryjne badania właściwości fotograficznych materiałów światłoczułych.

PRAWO ZACHOWANIA ENERGII – Promienie, które padną na przedmiot mogą być procentowo: odbite, pochłonięte lub przepuszczone. Wszystkie 3 rodzaje promieni muszą łącznie stanowić 100%.

Odbita od przedmiotu część widma powoduje w naszym oku wrażenie barwy:
Np.: - przedmiot biały – odbija ok. 90% wszystkich promieni
- przedmiot czarny - pochłania prawie 100% wszystkich promieni
- przedmiot szary – odbija ilościowo tyle samo promieni każdej z barw
(szara kartka Kodaka – ok. 18%)
- przedmiot żółty – odbija promienie żółte, resztę widma pochłania

Prawo GROTTHUSA – DRAPERA
Podstawowe prawo wszystkich reakcji fotochemicznych.
Rozpad fotochemiczny światłoczułych związków srebra może powstać wyłącznie pod wpływem kwantów światła pochłoniętych przez materiał fotograficzny.

GĘSTOŚĆ OPTYCZNA – (symbol D) – to pochłonięta część promieniowania, które padło na błonę fotograficzną i które podczas wywoływania powoduje redukcję bromku srebra do srebra metalicznego.
Do określenia zaczernienia w praktyce nie stosuje się współczynnika pochłaniania (ze względu na niewygodne 5 – cyfrowe liczby).
ZACZERNIENIE określa się ilościowo za pomocą gęstości optycznej.
- Warstwa fotograficzna ma gęstość optyczną = 1, gdy przepuszcza 1/10 światła a pochłania 9/10
- Warstwa fotograficzna ma gęstość optyczną = 2, gdy przepuszcza 1/100 światła
- Warstwa fotograficzna ma gęstość optyczną = 3, gdy przepuszcza 1/1000 światła
(czyli 10ˉ¹, 10ˉ², 10ˉ³, liczby 1, 2, 3 – ujemne logarytmy przepuszczania –
ważne przy rysowaniu i odczytywaniu wykresów)

Gęstość optyczna może wynosić od 0 do nieskończoności. Fotografów interesuje zaledwie gęstość optyczna od 0 do 3
od 0 do 2 – Maksymalne zaczernienie błyszczącego papieru fotograficznego,
półmatowego 1,6 – 1,9, matowego 1,3.
od 0 do 3 – Maksymalne zaczernienie negatywu

Prawo WEBERA – FECHNERA – gęstość optyczna wzrasta wprost proporcjonalnie do grubości warstwy światłoczułej.
TRANSPARENCJA (WSPÓŁCZYNNIK PRZEPUSZCZANIA)
Wywołany obraz srebrowy w materiale czarno – białym lub barwnym tworzy szary lub kolorowy jakby „filtr”. Przechodzące przez ten filtr światło zmienia swoje natężenie (materiał cz – b)
lub barwę (materiał barwny). Stopień przepuszczania światła przez dowolny „filtr” nazywamy TRANSPARENCJĄ lub WSPÓŁCZYNNIKIEM PRZEPUSZCZANIA.
Jeżeli promienie zostaną przepuszczone przez negatyw zostanie osłabiony strumień światła
w stosunku do promienia, który padł na błonę.
Dla każdej długości fal światła widzialnego transparencja przyjmuje różne wartości liczbowe.
Ta sama warstwa różnie przepuszcza promienie o różnej barwie. Jedynie wiązka światła białego może być przez niektóre warstwy równo pochłaniana. Warstwa równo pochłaniająca światło, która tak samo osłabia wszystkie barwy nazywa się NEUTRALNIE SZARA lub SPEKTRALNIE NEUTRALNA. (np.: czarno – biały negatyw srebrowy)

NAŚWIETLANIE A GĘSTOŚĆ OPTYCZNA
Prawo Bunsena i Roscoe 1862r. (wzór na wielkość ekspozycji)
H = E x t
H – naświetlanie
E – natężenie światła
t – czas naświetlania
Jednostką naświetlania H jest luksosekunda (1lxs). Wyraża natężenie 1 luxa (1lx) działającego
na warstwę światłoczułą w czasie 1 sekundy (1s).

Gęstość optyczna zależy od ilości światła padającego na materiał światłoczuły. Ze wzoru powinniśmy odczytać, że naświetlanie powinno przynieść taki sam efekt fotograficzny jeżeli będzie zastosowany:
- długi czas naświetlania, ale mały otwór przysłony lub
- krótki czas naświetlania, ale duży otwór przysłony

Przy umiarkowanych czasach naświetlania nie gra roli czy materiał naświetlimy intensywnym źródłem światła przez krótszy czas, czy mniej intensywnym przez dłuższy czas. Wyjątkami
od tej zasady są: zjawisko Schwarzschilda i zjawisko ultrakrótkiego naświetlania.

ZJAWISKA FOTOGRAFICZNE – wszystkie odstępstwa od zasady
H = E x t.

- zjawisko Schwarzschilda – przy bardzo długich i bardzo krótkich czasach naświetlania efekt fotograficzny jest znacznie mniejszy niż dla czasów średnich i trzeba wprowadzić poprawkę
tzw. wykładnik Schwarzschilda. Wykładnik trzeba wyznaczyć doświadczalnie, gdyż jest on inny dla różnych typów materiałów światłoczułych.

H = E x tP P - wykładnik Schwarzschilda (dla czasów
umiarkowanych wynosi 1, dla czasów długich
i krótkich waha się w granicach 0,7 – 1,4).

- zjawisko ultrakrótkiego naświetlania - przy bardzo krótkich czasach naświetlania (poniżej 1/1000s), następuje spłaszczenie gradacji materiału światłoczułego – obrazy stają się tym mniej kontrastowe im krótszy był czas naświetlania.

ŚWIATŁOCZUŁOŚCIĄ nazywamy najmniejsze naświetlanie, od którego następuje rozróżnialność gęstości optycznej.
Czułość ogólna – na światło białe
Czułość własna – na światło fioletowe i niebieskie

POMIARY światłoczułości
SENSYTOMETR – przyrząd do mierzenia światłoczułości, urządzenie, w którym naświetla się materiał badając jego światłoczułość, dokonuje kontrolowanej ekspozycji, na podstawie jego wskazań ustala się kilka prawidłowych, stopniowych ekspozycji (Ex t).
Do badań stosuje się za pomocą filtrów konkretny kolor źródła światła, o określonej i stałej charakterystyce spektralnej:
- dla papierów fotograficznych – 2850K,
- dla negatywów do światła sztucznego – 3200K,
- dla negatywów do światła naturalnego – 5400K.
W badaniach dozwolony jest błąd = + 50 K.

Kolejność części sensytometru:
Źródło światła  filtr  klin  materiał fotograficzny
Podczas naświetlania klin i klisza powinny się stykać

W sensytometrze naświetla się film pod tzw. KLINEM sensytometrycznym – jest to testowy modulator natężenia światła.

Kliny zrobione są z odpowiednio naświetlonych materiałów fotograficznych lub różniącego się grubością materiału barwionego w masie (pasek od najcieńszego do najgrubszego lub kilka takich samych pasków nałożonych na siebie w kształcie schodków). Nie zmieniają koloru światła (są warstwami neutralnie szarymi lub inaczej spektralnie obojętnymi).

Kliny sensytometryczne dzielimy na:
- stopniowe – gradient od czerni do przeźroczystego
- schodkowe główną ich cechą jest równa różnica gęstości optycznej pomiędzy kolejnymi
polami.

Podczas ekspozycji za każdym polem klina powstaje równanie H = E x t, którego wartość
jest odkładana na osi odciętych podczas wykreślania krzywych charakterystycznych.
Jeśli poszczególne stopnie oznaczymy cyframi, wówczas każdej cyfrze będzie odpowiadał określony logarytm naświetleń.

Jeżeli gęstość optyczna na klinie różni się o stałą wartość np. o 0.3 jednostki, wówczas każdy stopień klina będzie osłabiał padający nań strumień świetlny o połowę. Jak schodków będzie
6 to drugi schodek w stosunku do pierwszego osłabi strumień świetlny 2 – krotnie, trzeci – 4- krotnie, czwarty – 8 – krotnie, piąty – 16 – krotnie, 6 – aż 32 – krotnie

1 2 3 4 5 6
0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8

Na takiej samej zasadzie ustalony został międzynarodowy szereg przysłon
2 2,8 4 5,6 8 11 16 22

Rozróżniamy 2 rodzaje sensytometrów mierzące wg. skali:
- czasowej (stałe światło i zmienny czas naświetlania). Rolę klina odgrywa tutaj migawka
grawitacyjna.
- oświetleniowej (stały czas naświetlenia zmiennym natężeniem światła, klin
sensytometryczny)

Światłoczułość bada się za pomocą obydwu przyrządów – jeżeli wskazania są do siebie bardzo zbliżone, działa wcześniej omówione prawo Bunsena i Roscoe. Jeżeli przeprowadza się tylko jedno badanie, wybiera się metodę wg skali oświetleniowej – jest to sposób bardziej zbliżony
do sposobu naturalnej ekspozycji.
Próbki naświetlane w sensytometrze nazywa się sensytogramami.

CZUŁOŚĆ MATERIAŁÓW FOTOGRAFICZNYCH
O oświetleniu warstwy światłoczułej decydują: - jaskrawość motywu
- jasność obiektywu

- We wzorach odliczających światłoczułość nie uwzględnia się strat światła, trudno jest dokładnie
obliczyć wszystkie straty światła i źródła światła.
- Oświetlenie obrazu optycznego jest dla danej jaskrawości wprost proporcjonalne do kwadratu
otworu względnego obiektywu.
- Czas naświetlania jest odwrotnie proporcjonalny do kwadratu otworu względnego obiektywu.

Jaskrawość (luminancja) – światłość emitowana prostopadle do powierzchni ciała świecącego lub odbijającego światło.

BARWOCZUŁOŚĆ materiału mierzy się, aby zobaczyć jak dany czarno biały materiał światłoczuły przekłada kolory istniejące w naturze na skalę szarości. Dokonuje się tego za pomocą:
- SPEKTROSENSYTOMETRU – sensytometru do naświetlania wiązką światła
monochromatycznego – na podstawie naświetleń wyznacza się wykresy czułości spektralnej –
osobne krzywe dla różnych długości fal.
- lub SPEKTROGRAFU - (próbka to spektrograf) – na jednym wykresie przedstawiony jest cały
zakres widma.

TABLICA BARWNA jest amatorskim, praktycznym sposobem wyznaczania barwoczułości. Na błonie fotograficznej naświetla się wizerunki 4 kolorowych pasków (czerwonego, żółtego, zielonego, niebieskiego), obok umieszcza się skale szarości 7 i 10 stopniowe ( Cz – 7, Ż – 10, Ziel. – 7, Nieb – 7)

Z 7 szarych pasków należy wybrać tonalnie najbardziej podobny do koloru np.: czerwonego, obok zaznaczyć dany szary pasek – sfotografować na cz – b materiale światłoczułym, krycie (gęstość optyczną) cz – b wizerunku porównać z kolorowym oryginałem.
Po sfotografowaniu tablic barwnych można zaobserwować jak dany cz – b materiał światłoczuły reaguje na oddanie kolorów w skali szarości (sprawdza się gęstość optyczną wizerunku kolorowego paska w odcieniach szarości w stosunku do odpowiadającego mu wizerunku dobranego przed sfotografowaniem szarego paska)

Tablica barwna LAGORIO (dokładniejsza) – 24 paski barwne o różnych stopniach jasności podzielone szarymi klinami ciągłymi – po sfotografowaniu wzorca porównuje się gęstości optyczne w kolorowych szarych odwzorowanych partiach.

Mierzenie gęstości optycznej.
Do mierzenia gęstości optycznej, transparencji i krycia służy DENSYTOMETR. Przyrząd działa tak, że porównuje 2 strumienie świetlne:
- pierwszy, który przeszedł lub odbił się od badanego materiału
- drugi, który przeszedł lub odbił się od specjalnego filtru.
Jeżeli promienie, które przeszły lub odbiły się od różnych ośrodków są tak samo osłabione (wyrównane) pomiar został dokonany. Każdy filtr ma oznaczenie ilościowe gęstości optycznej.
Rozróżniamy 2 rodzaje densytometrów:
- 2 oddzielne wiązki o jednakowej intensywności wypuszczone przez 2 różne źródła światła
- 1 wiązka rozszczepiona na 2 strumienie wychodzące z jednego źródła światła

Gęstość optyczną materiałów światłoczułych w densytometrze mierzy się:
negatyw – światło przepuszczone
papier – światło odbite

KRZYWE SENSYTOMETRYCZNE
Po raz pierwszy narysowali je w 1890 roku Hurter i Driffield.
Krzywe sensytometryczne (charakterystyczne) rysuje się na podstawie wskazań sensytometrycznych ustalonych podczas wyznaczania światłoczułości danego materiału fotograficznego pod klinem sensytometrycznym. Krzywe służą do tego, żeby stwierdzić jak warstwa światłoczuła reprodukuje tonalność obiektu w skali szarości (zaczernienia negatywu)

OŚ RZĘDNYCH – (pionowa) wskazuje logarytmy dziesiętne współczynnika pochłaniania lgO czyli wartości gęstości optycznej. Do rysowania stosuje się logarytmy dziesiętne, bo kontrasty 1 : 10000 trudno byłoby przedstawić na wykresie.

OŚ ODCIĘTYCH – (pozioma) wskazuje czasy naświetleń.

Odcinek AB inaczej odcinek INERCJI – krzywa jest prawie równoległa do osi czasów naświetleń. Emulsja niedostatecznie naświetlona nie reaguje wzrostem zaczernienia, tylko w nieznacznym stopniu ulega równomiernemu zaczernieniu pod wpływem działania wywoływacza (zadymienie). Gęstość optyczna = zadymieniu, czyli zaczernieniu materiału powstałemu bez udziału światła.

Odcinek BC inaczej odcinek NIEDOŚWIETLEŃ - Krzywa wznosi się do góry, odwzorowują się pewne różnice tonalne w cieniach.. Punkt B nazywa się progiem zaczernienia – odpowiada pierwszym mało rozróżnialnym zaczernieniom.

Odcinek CD – inaczej odcinek PRAWIDŁOWYCH NAŚWIETLEŃ, prosta biegnie prawie pod kątem 45° do góry. Zaczernienie powstaje proporcjonalnie do czasów naświetleń (zasada H = E x t).

Odcinek DE inaczej odcinek PRZEŚWIETLEŃ – Światła stają się coraz mniej rozróżnialne. Punkt E nazywa się progiem prześwietlenia, to punkt najciemniejszy, po przejściu przez niego krzywa robi się równoległa do osi czasów naświetleń

Odcinek EF - granica zaczernienia emulsji, w punkcie F zaczyna się odcinek leżący w zakresie SOLARYZACJI. Krzywa obniża się, mimo że czasy naświetleń rosną. Na współczesnych materiałach światłoczułych zjawisko solaryzacji praktycznie nie jest możliwe do zaobserwowania.
(solaryzacja zachodzi czasem przy długich czasach naświetlania – następuje odwrócenie wartości tonalnej na negatywie. Jasny szczegół reprodukuje się jako jasny, a ciemny jako ciemny.)

- Rysować krzywe zaczyna się wyżej niż w punkcie 0, ponieważ każdy materiał światłoczuły
posiada zadymienie.
- Należy pamiętać, że żadna emulsja nie tworzy wykresu w całej długości prostoliniowego.
Z reguły wykresy przypominają literę S.
- Użyteczna skala naświetleń pozwala na uzyskanie prawidłowej rozpiętości tonalnej.
- Wykorzystanie możliwości krzywej zależy od kontrastu fotografowanego obiektu.
Przy dużych kontrastach światła, cienie lub cienie i światła będą pozbawione szczegółów.
- Im większy jest kontrast tym mniejsza jest użyteczna rozpiętość tonalna. W naszym interesie
jest, żeby partie cieni znajdowały się już w pobliżu litery B.
- Rozpiętość tonów może być prawidłowo oddana na materiale światłoczułym tylko wtedy jeśli nie
przekracza rozpiętości gęstości optycznej obrazu fotograficznego.
- Dobry negatyw w KLASYCZNYM ROZUMIENIU to taki, który ma jak największą ilość szarych półtonów między czernią a bielą.

WARUNEK CZYSTOŚCI ŚWIATEŁ – zasada uzyskiwania jak najmniejszych, ale już dobrze kopiowanych gęstości optycznych. Należy najpierw ustalić czas naświetlania najjaśniejszych partii obrazu, później stwierdzić, czy cienie są jeszcze naświetlone prawidłowo.
Duża gęstość świateł zmusza do obniżenia kontrastu, aby nie było za wiele partii obrazu prześwietlonych.
Kontrast obiektu można ustalić za pomocą porównania 2 wyników pomiaru światła przy tej samej przysłonie.
A) na cień – np.: 1s
B) na światła – np.,: 1/60s
Kontrast wynosi 1:60

Długość naświetlania w zależności od gradacji (stosunek czasu, w którym osiągnie się największe zaczernienie czasu do, w którym osiągnie się ledwo rozróżnialne zaczernienie):
- materiały twarde - 5:1
- materiały miękkie - 50:1
(reszta pomiędzy)

KONTRAST – odnosi się do konkretnego obrazu. To różnica między najjaśniejszą bielą,
a najgłębszą czernią (zależna od różnego odbijania się światła od różnych części obrazu.
kontrast to logarytm rozpiętości tonalnej

KONTRASTOWOŚĆ (rozpiętość tonalna, gradacja, twardość) Zdolność materiału do odtwarzania skali szarości w sposób mniej lub bardziej stromy.

POMIARY GRADACJI
„Gamma” (stosunek kontrastu widocznego na matówce do kontrastu zaczernienia negatywu) - powinna być równa 1 (Jest tak w przypadku tg kąta 45 stopni).

„gamma” odpowiada wartości tangensa kąta α utworzonego przez stosunek przyrostu gęstości optycznej (rzędnej) do przyrostu logarytmów odpowiednich naświetleń (odciętej).

Przy umiarkowanym kontraście γ = 1, kąt α = ok. 45°
Mały kontrast γ<1
Duży kontrast γ>1
Współczynnik kontrastowości ma wartość stałą tylko dla odcinka prostolinijnego.

Przedłuża się prostolinijny odcinek krzywej charakterystycznej, aby przecięła oś naświetleń i później mierzy się kąt α
Jeżeli krzywa nie ma prostolinijnego odcinka prostą do określenia kontrastowości rysuje się od punktu 0,3 od gęstości zadymienia. Drugim punktem jest punkt odpowiadający gęstości optycznej 1,3 ponad gęstość optyczną zadymienia. (taki pomiar na podstawie dwóch punktów nazywa się pomiarem GRADIENTU ŚREDNIEGO krzywej charakterystycznej.

Rodzaje papieru fotograficznego:

gradacja NORMALNA (opakowanie czerwone)
- DWUKROTNY wzrost naświetlania powinien powodować DWUKROTNY wzrost zaczernienia. Krzywa przebiega wtedy pod kątem 45°, jeżeli tak jest otrzymuje się wierne oddanie rozpiętości tonalnej obiektu.

gradacja MIĘKKA (opakowanie zielone, mała kontrastowość)
- CZTEROKROTNY czas naświetlania powoduje DWUKROTNĄ gęstość optyczną.

gradacja TWARDA (opakowanie niebieskie, duża kontrastowość)
- DWUKROTNE czasy naświetlania powodują CZTEROKROTNE zaczernienie.

gradacja SPECJALNA – pomiędzy miękką a normalną.

Materiał multigradacyjny – posiada zmienny kontrast w zależności od składu spektralnego światła użytego do kopiowania
Materiały wielo gradacyjne – pierwsze papiery Ilford posiadały 2 warstwy: jedna nie uczulona (miękka), druga uczulona na światło niebieskie (twarda). Filtrem żółtym ograniczało się tworzenie zaczernienia w jednej z warstw.

Różną kontrastowość uzyskujemy w zależności od barwy światła użytego do kopiowania. Papiery posiadają 2 warstwy emulsji o różnych właściwościach. Dolna jest mniej czuła i bardziej kontrastowa, uczulona na światło zielone i żółte. Warstwa górna jest bardziej czuła i mniej kontrastowa, uczulona na światło niebieskie i fioletowe. Filtry żółte zmniejszają w szerokim zakresie czułość efektywną warstwy górnej nie wpływając prawie wcale na czułość warstwy dolnej. Efekt zmiennej gradacji otrzymuje się wskutek nakładania się na siebie krzywych charakterystycznych obu warstw emulsji. (Pierwsze w Polsce tego typu papiery opracował ILIŃSKI w 1939r.)
Inny sposób uzyskiwania zmiennej gradacji polega na selektywnym wywoływaniu obu warstw np.: energicznym wywoływaniu warstwy zawierającej chlorek srebra i łagodnym wywoływaniu warstwy z bromkiem srebra.

DOŚWIETLANIE PODPROGOWE zmiękczanie gradacji, naświetlanie światłem rozproszonym przed naświetleniem optycznym.
Wywoływać negatyw trzeba bardziej miękko, aby później móc uzyskać prawidłowy pozytyw.
W przypadku za kontrastowego negatywu braku półtonów nie da się odzyskać podczas kopiowania na papierze. Z miękkiego negatywu zawsze można podnieść kontrast.

Materiał światłoczuły trzeba naświetlać jak najkrócej, jeżeli wie się przed naświetlaniem,
ze będzie potrzebne powiększenie do dużych formatów – dobrze jest trochę prześwietlić
i krócej wywoływać (lub wywołać w wywoływaczu drobnoziarnistym, który wymaga większego naświetlenia, ale i dłuższego wywoływania).

Kontrast papieru – różnice wynikają stąd, że biel nie odbija światła w 100%, a czerń nie pochłania światła w 100%.
Papier błyszczący odbija w światłach 70%, w cieniach 5%
Papier błyszczący odbija w światłach 63%, w cieniach 2,5%
Papier błyszczący odbija w światłach 62%, w cieniach 2%

- Na papierze błyszczącym czerń jest 2 razy intensywniejsza, co dużo rozszerza skalę tonów.

Biel nie naświetlonego i nie wywołanego papieru dopuszczonego do sprzedaży powinna odbijać przynajmniej 85% promieni.

TOLERANCJA
Kiedyś wywoływano każdą klatkę osobno, teraz film musi mieć dużą tolerancję, ponieważ wywołuje się za jednym razem klatki naświetlane w różnych warunkach oświetleniowych.

Oko może odróżnić tysiąc odcieni jasności (1:1000) – w obrazie fotograficznym odpowiada to trzem jednostkom gęstości optycznej 3,0 (bo logarytm dziesiętny z 1000). Kontrast taki jest możliwy do uzyskania na materiale, którego wskaźnik kontrastowości γ = 1, przy odpowiednim naświetleniu negatywu reprodukują się szczegóły w całym przedziale jasności fotografowanego motywu.

Materiał miękki mimo dysponowania szerszym zakresem użytecznej skali naświetleń nie osiągnie po obróbce chemicznej gęstości optycznej = 3,0. Wtedy rozkład jasności np.: 1:10000 jest 10 razy większy od użytecznej skali naświetleń materiału.

Na materiale mało kontrastowym max. gęstość optyczna jest mniejsza niż na materiale kontrastowym.
Materiał kontrastowy dysponuje skalą naświetleń w zakresie 1:100 (lub mniej 1:10). Prostolinijny odcinek krzywej może oddać kontrast nawet 1:1000. Materiał miękki mógłby oddać kontrasty nawet 1:2000, ale w rzeczywistości nie da się jego możliwości wykorzystać w 100%.
Z reguły musimy wybierać, czy chcemy uzyskać obraz od bieli do szarości, czy od szarości
do czerni.

Kontrastowość ostatecznego obrazu powinna = 1
W praktyce najlepsze efekty otrzymuje się gdy współczynnik kontrastowości jest większy od teoretycznej 1,0 i wynosi 1,3 – 1,4. Powodem tego są spadki kontrastu w wyniku rozproszenia światła w aparacie lub podczas kopiowania.

γr = γ neg x γpoz γr – współczynnik kontrastu

Kontrastowość NEGATYWÓW
Prawidłowy wskaźnik kontrastowości negatywu ma niewielką wartość w przedziale 0,5 – 0,7.
Jest w stanie odwzorować szczegóły obrazu, w którym rozkład jasności przekracza 10 krotnie przeważnie spotykane intensywności i wynosi ok. 1:1000 – wynika z tego, że nawet 10 krotnie większe naświetlenie negatywu nie wyklucza otrzymania prawidłowej kopii pozytywowej. Współczynnik kontrastowości został w negatywie tak dobrany, żeby przy jego możliwie niewielkiej wartości otrzymać na kopii wszystkie występujące w obrazie szczegóły jasności.
Jednowarstwowy materiał światłoczuły może dysponować skalą naświetleń dochodzącą do 1:1000, Przy dwóch warstwach niskoczułej i wysokoczułej zachodzą na siebie wzajemnie użyteczne skale naświetleń powiększając w ten sposób całkowitą skalę naświetleń. Można wtedy uzyskać najlepszy efekt fotograficzny.

W negatywach z reguły występują 2 warstwy: kontrastowa na spodzie i mniej kontrastowa na zewnątrz materiału.

Wszelkie prześwietlenia negatywu przesuwają rejestrowany na nim obraz w kierunku górnego zakrzywienia krzywych, co powoduje pogorszenie się rozdzielczości szczegółów (spadek kontrastowości) – traci się wówczas szczegóły, które znalazły się powyżej górnego skrajnego punktu prostoliniowego odcinka (zła jakość kopii).

Kontrastowość POZYTYWÓW
Kontrast błony negatywowej jest obniżony, zatem błona pozytywowa ma podwyższoną kontrastowość, gdyż musi wyrównać kontrast występujący w obrazie. Ogólny współczynnik kontrastowości powinien wynosić 1, żeby tonalność była oddana wiernie.
Jeżeli negatyw miał np.: współczynnik obniżony o połowę – 0,5, to papier, aby wyrównać kontrast powinien mieć współczynnik 2,0.

Kontrastowość materiałów światłoczułych szybko wzrasta z czasem wywoływania. Spośród rodziny krzywych charakterystycznych narysowanych na podstawie badań materiałów wywołanych w różnych czasach wybiera się zalecany czas wywoływania gwarantujący osiągnięcie prawidłowego współczynnika kontrastowości przy możliwie najniższej gęstości optycznej zadymienia i najwyższej wartości wskaźnika światłoczułości.

Materiał fotograficzny w wywoływaczu nie wywołuje się od razu - okres indukcji, dopiero po nim następuje powstawanie obrazu.
Krzywe charakterystyczne papierów fotograficznych mają 2 odcinki poziome: odcinek zadymienia i odcinek maksymalnej gęstości optycznej.
Na papierach fotograficznych gęstość optyczna maksymalna utrzymuje się niezależnie od czasu naświetlania. Zjawisko solaryzacji nie istnieje.

Na kształt krzywych charakterystycznych wpływa:
- stężenie wywoływacza
- szybkość poruszania roztworem
- czas wywoływania
- temperatura wywoływacza
- naświetlanie

Przykładowy kontrast możliwy do uzyskania na konkretnych materiałach (stosunek bieli do czerni). Nie naświetlona biel papieru fotograficznego odbija ok. 80% promieni padających.
- błyszczący papier 1: 50
- matowy papier 1:30
- przeźrocze 1:150 – 1:250
- negatyw 1: 500 – 1:1000

WSPÓŁCZYNNIK OBNIŻENIA KONTRASTU
Współczynnik obniżenia kontrastu to stosunek rozpiętości oświetlenia obrazu optycznego
do rozpiętości jaskrawości przedmiotu. Współczynnik zmienia się wraz ze zmianą charakteru
i kontrastu fotografowanego motywu i sposobu wywoływania. Współczynnik jest różny dla różnych aparatów i obiektywów (rozproszenie światła w aparacie i obiektywie wynosi aż do 8%, to promienie, które padły na obiektyw, ale nie utworzyły obrazu optycznego)
Jak fotografujemy motyw kontrastowy, jego obraz optyczny może być mniej kontrastowy nawet
2 – 3 razy.
Jeżeli fotografujemy mniej kontrastowy motyw współczynnik obniżenia kontrastu nie odgrywa aż tak dużej roli.

Gdy narysujemy 2 krzywe charakterystyczne materiału o dużym i o małym zadymieniu, będą się one różniły w dolnej części – odcinku niedoświetleń.

ŚWIATŁOCZUŁOŚĆ
Liczbową wartością wskaźnika światłoczułości jest odwrotność naświetlania, które powoduje określoną przez kryterium gęstość optyczną.
Szereg otrzymanych w ten sposób liczb tworzy tzw. skalę arytmetyczną. Liczba 1 jest najmniejszą wartością światłoczułości.
Zasada wyznaczania wskaźnika światłoczułości polega na określeniu takiego naświetlania, które spowoduje najmniejszą dającą się kopiować gęstość optyczną.
Dla porównywania czułości podanych w różnych systemach sensytometrycznych sporządzane są tabele porównawcze.
Rozpiętość tonów obiektów (wybrane motywy)
- Przeciętne fotografowane motywy mają kontrast ok. 1:50
słoneczny krajobraz – 1:40
portret jasne włosy – 1:10
portret ciemne włosy – 1:100
wnętrze z oknem – 1:1000
widok z bramy – 1:10 000 000

SKALE SENSYTOMETRYCZNE – są do siebie tylko zbliżone, nie dają się całkowicie przełożyć. Nie ma stałego współczynnika, aby przeliczyć dokładnie czułości podane wg różnych systemów sensytometrycznych.
Kod DX na opakowaniu filmu służy temu, żeby aparat automatycznie sam odczytał czułość filmu

Jednostki sensytometryczne:
SKALA WESTONA – stara angielska
STOPNIE SCHEINERA (Sch) – stara niemiecka
SKALA HURTERA – DRIFFIELDA (H&D) – stara angielska i amerykańska
DIN – niemiecka (Deutsche Industrial Norm)
GOST – rosyjska
ASA – amerykańska
BSI – brytyjska (BS – angielska)
ISO - międzynarodowa

DIN ASA GOST Scheiner
18 50 45 28
21 100 90 31
24 200 180 34
27 400 360 37

PORÓWNANIE CZUŁOŚCI, możemy przyjąć, że:
- bromosrebrowa emulsja 1878r – czułość 1
- dagerotypia 1839r – czułość 0,000 003
- metoda kolodionowa 1851r – czułość 0,0005
- emulsja ok. 1900r – czułość 5 (10°Scheinera)
1910r – czułość 12 (14°Scheinera)
1935r – czułość 200 (18 DIN)
1945r – czułość 500 (21DIN)

Określanie liczbowe światłoczułości POZYTYWOWYCH materiałów światłoczułych nie jest istotne.

- Światłomierze nie rozróżniają partii jasnych i ciemnych, uśredniają wartości rozkładu jasności.
- Przy identycznych wskazaniach światłomierza mało kontrastowy obraz powinien być KRÓCEJ
naświetlany niż motyw kontrastowy.
- Podczas ustalania ekspozycji należy zwrócić uwagę na skład spektralny światła (kolor widma).
- Czułość spektralna fotoelementów (światłomierzy) jest bardziej zbliżona do czułości spektralnej
przeciętnego oka ludzkiego, a krzywa czułości materiału światłoczułego może różnić się dość
sporo. Oko ludzkie, mimo swej niedoskonałości jest jedynym kryterium oceny naturalności
tonów. Dąży się, aby krzywe czułości oka były zbliżone do krzywych czułości materiału
fotograficznego.
- 70% fotografów amatorów prześwietla swoje negatywy (pomagają w tym coraz czulsze materiały
i coraz jaśniejsze obiektywy)

ZIARNISTOŚĆ (ziarnistość obrazu oznacza się literą K)
Obraz srebrowy nierówno pochłania światło. Pojedyncze ziarna srebra oprócz pochłaniania również rozpraszają światło.
Ziarnistość powoduje rozproszenie strumienia padającego światła i tym samym pogrubienie konturów – im grubsza jest warstwa tym rozproszenie jest większe. Emulsje drobnoziarniste posiadają 1 warstwę emulsji (zapobiega to rozproszeniom i odblaskom)
Kiedyś ziarnistość nie odgrywała tak dużej roli, ponieważ kopiowało się duży negatyw stykowo.
Ziarno po wywołaniu jest wielkości 0,7 – 1,5 mikrona, drobnoziarniste nawet 0,002 – 0,005 mikrona – jest zauważalne dopiero przy 100 krotnym powiększeniu

Podczas robienia dużych powiększeń otrzymuje się na materiale szare
płaszczyzny o nierównych strukturach.

Pomiary ziarnistości są dokonywane metodami elektronicznymi.
Polegają na mierzeniu rozproszonej przez ziarna srebrowe uformowanej wiązki światła. Zakłócenia zwartej wiązki to SZUM, im większa jest ziarnistość tym większy szum.
Oblicza się krzywe wielkości ziarn i wyciąga się średnią wielkości ziarn po
naświetleniu i obróbce chemicznej.
Element oglądany z odległości 1000 razy większej niż wielkość elementu wydaje się być ostry (np.: kół rozproszeń o średnicy 1 mm nie widzimy
z odległości 1 m).

Ziarnistość wg ROMERA
- ziarnistość STRUKTURALNA – wielkość i rozkład ziaren wywołanego srebra w emulsji
- ziarnistość OPTYCZNA – niejednorodność barwy i jasności
- ziarnistość SUBIEKTYWNA – wrażenie nierównomierności zaczernienia, oblicza się je
wg subiektywnego zdania kilku osób. (na oko) większa jest na papierze twardym niż miękkim.
Najbardziej zauważalna jest na błyszczącym papierze dobrej jakości).

ODBLASKI
Odblaskowość wpływa na podwyższenie gradacji – bo wzrasta kontrast.

Sprawdzanie odblasku REFLEKSYJNEGO – mierzenie grubości aureol powstałych po naświetleniu światłem punktowym. Bada się dopuszczalne natężenie oświetlenia, które daje
w rezultacie jeszcze „nie szkodzącą” aureolę. Aureola tworzy się pod takim samym katem pod jakim promień światła odbił się od ziarna srebrowego.
Na papierach odblask refleksyjny nie istnieje.

Sprawdzanie odblasku DYFUZYJNEGO – bada się materiał naświetlony przez okrągłe otworki
o średnicy 1 – 3 mm. Kryterium wyboru poprawnego naświetlenia jest obraz reprodukowanego otworka nie większy niż sam otworek. Jeżeli koło powstałe po naświetleniu otworka jest większe niż sam otworek, trzeba zmniejszyć natężenie oświetlenia.
W celu zbadania odblasku można naświetlać na negatywie szparę z klinem sensytometrycznym. Badanie pokazuje odstępstwa w granicach naświetlania.
Najciemniejsze paski poszerzają swoją granicę przez poziome rozchodzenie się światła.

Odblask DYFUZYJNY obniża się przez dodanie do emulsji barwników EKRANIZUJĄCYCH (żółte, purpurowe, niebieskie, pochłaniają nadmiar całego spektrum widma, na które czuły jest materiał).

ZDOLNOŚĆ ROZDZIELCZĄ definiuje się jako odległość zreprodukowanych i jeszcze rozróżnialnych brzegów obrazu kreski (w mm) – praktycznie jest to liczba rozróżnialnych linii zreprodukowanych na milimetrze obrazu.
Najmniejszy zreprodukowany szczegół nie może być mniejszy niż 1 ziarno (drobniejsze szczegóły nie należą do struktury obrazu, lecz stanowią pewnego rodzaju zakłócenia, nieostre tło).

KOPIUJEMY absolutnie czarną kreskę. Przy rozszerzaniu i zwężaniu kreski, gęstość optyczna powstała pod środkami kresek zależy od jej szerokości. – Zauważalne jest wyraźne zwiększenie gęstości optycznej pod wąską kreską. Przy pewnej szerokości oko przestaje rozróżniać kontury, ponieważ rozszerza się gęstość optyczna. Granicznym pomiarem są pierwsze niedostrzegalne okiem różnice gęstości optycznej kreski a jej otoczenia.

Metody badania zdolności rozdzielczej
1. Wykonanie reprodukcji rastra, tzw.: DESENI FOUCAULTA charakteryzującej się jednakowymi grubościami linii czarnych i białych. Liczba w środku kwadratu mówi o szerokości linii rastra. Zreprodukowany raster obserwuje się pod mikroskopem, i wybiera ten kwadrat, w którym można odróżnić linie

2. Raster SEKTOROWY (gwiazda SIEMENSA)
Posiada 36 jasnych i 36 ciemnych pasów, zwężających się w sposób ciągły. Mierzy się średnicę czarnej plamki powstałej w środku rastra, w której jeszcze nie rozróżnia się linii.

Zdolność rozdzielcza materiału jest z reguły mniejsza niż zdolność rozdzielcza obiektywu.

ZDOLNOŚĆ ROZDZIELCZA zależy od:
- zdolności emulsji (kontrastowości)
- obiektywu
- obróbki chemicznej
- zakresu widma, które tworzy obraz
- odblasku refleksyjnego
- odblasku dyfuzyjnego
- czułości emulsji
- ziarnistości
- kontrastu motywu
- szczegółów motywu (szerokości kresek)
- wielkości naświetlenia (wzrasta – max – spada)
- otwór przysłony
- jakość powiększalnika
- jakość papieru

OSTROŚĆ KONTUROWA
Jest stała dla każdej emulsji, stanowi miarę odblasku dyfuzyjnego.
Brak ostrych przejść tonalnych może być spowodowana odblaskowością.

- emulsje kontrastowe lepiej oddają kontury niż nie kontrastowe.
- wzrost natężenia światła teoretycznie nie powinien powodować zatracania ostrości, ale niestety
tak jest. Określa się zatem tzw. naświetlanie skuteczne (czas, który nie powoduje zaniku
ostrości)

Frieser podał wartości ostrości konturowej
- emulsja drobnoziarnista, niskoczuła 20 um
- emulsja wysokoczuła 40 – 50 um

OSTROŚĆ KONTUROWA i ZDOLNOŚĆ ROZDZIELCZA nie są pojęciami równoznacznymi.

Ostrość konturowa nie jest koniecznie związana z drobnoziarnistością warstwy. 2 warstwy światłoczułe mogą wykazywać różne ostrości konturowe przy jednakowej zdolności rozdzielczej.
Błona od 14 do 17 DIN ma zdolność rozdzielczą ok. 175 linii na mm i ostrość konturową ok. 24 um. Błona 21 DIN ok. 110 linii na mm i ostrość konturową ok. 25 um.

OSTROŚĆ KONTUROWA zależy od:
- kontrastowości
- ziarnistości
- zacierania szczegółów w obiektywie przez światło rozproszone

Ostrość konturowa z reguły lepsza jest na materiałach: twardych kontrastowych i mało czułych

Zdolność rozdzielcza z reguły lepsza jest na materiałach: miękkich i czulszych.

POŁYSK PAPIERÓW
Oświetla się go spolaryzowanym światłem pod kątem 45° i obserwuje jego odbijanie. Na papierach błyszczących odbija się pod katem 30°, na matowych 10 - 14°

radek878

Egzamin ustny – Fototechnik, semestr I
Przedmiot: Procesy fotograficzne
Prowadzący: mgr Marta Łopucka

Zestaw 1
1. Opisz technologię otrzymywania obrazów przez J. N. Niepce”a.
2. W jaki sposób dokonuje się pomiarów światłoczułości?
3. Co to jest odblaskowość? Scharakteryzuj odblask refleksyjny i dyfuzyjny.

Zestaw 2
1. Opisz technologię otrzymywania obrazów przez J. L. M. Daguerre’a.
2. Opisz rolę warstwy preparacyjnej w materiale światłoczułym.
3. Co oznaczają pojęcia: gęstość optyczna i zadymienie.

Zestaw 3
1. Opisz technologię otrzymywania obrazów przez W. H. F. Talbota.
2. Podaj schemat budowy materiału pozytywowego na podłożu polietylenowym.
Scharakteryzuj poszczególne warstwy.
3. W jaki sposób dokonuje się pomiarów gęstości optycznej?

Zestaw 4
1. Wymień najważniejsze etapy, które przyczyniły się do rozwoju fotografii w XIX w.
2. W których procesach fotograficznych spotykamy się z reakcją redukcji,
a w których z reakcją utleniania?
3. Scharakteryzuj materiały fotograficzne o poszczególnych gradacjach.

Zestaw 5
1. Co decyduje o kolorze widzianego przez nas koloru? Scharakteryzuj pojęcia: odcień,
jaskrawość, nasycenie.
2. Opisz rolę warstwy przeciwodblaskowej w materiale światłoczułym.
3. Wymień jednostki sensytometryczne, przyporządkuj je do poszczególnych państw.

Zestaw 6
1. Jaka jest różnica między kontrastem a kontrastowością?
2. Opisz przebieg reakcji fotolizy.
3. Scharakteryzuj zjawisko Schwarzschilda i zjawisko ultrakrótkiego naświetlania.

Zestaw 7
1. Podaj nazwiska wynalazców i daty wynalezienia najpopularniejszego wywoływacza
(hydrochinon) i utrwalacza (tiosiarczan sodowy).
2. Podaj schemat budowy materiału negatywowego. Scharakteryzuj poszczególne
warstwy.
3. Pod jakim katem powinien wznosić się odcinek prawidłowych naświetleń krzywej
charakterystycznej?

Zestaw 8
1. Opisz technologię otrzymywania obrazów przez J. L. M. Daguerre’a.
2. Podaj różnice w budowie materiałów pozytywowych błyszczących i matowych.
3. Scharakteryzuj procesy: wywoływania i utrwalania.

Zestaw 9
1. W jaki sposób powstaje obraz utajony?
2. Scharakteryzuj i nazwij materiały fotograficzne pod względem ich uczulenia
spektralnego.
3. W jaki sposób dokonuje się pomiarów światłoczułości?

Zestaw 10
1. Opisz technologię otrzymywania obrazów przez W. H. F. Talbota.
2. Scharakteryzuj prawo Bunsena i Roscoe.
3. Jakie czynniki wpływają na kształt krzywych charakterystycznych?

Zestaw 11
1. Co oznaczają pojęcia: fotoliza i halogenek?
2. Po co stosuje się proces dojrzewania emulsji fotograficznej?
Scharakteryzuj dojrzewanie fizyczne i chemiczne.
3. Scharakteryzuj papiery o zmiennej gradacji.

Zestaw 12
1. Scharakteryzuj prawo Bunsena i Roscoe.
2. Wymień składniki główne i dodatki emulsji fotograficznej.
3. Scharakteryzuj procesy: wywoływania i utrwalania.

Zestaw 13
1. W jaki sposób powstaje obraz utajony?
2. Podaj schemat budowy materiału pozytywowego na podłożu papierowym.
Scharakteryzuj poszczególne warstwy.
3. Co oznaczają pojęcia: zdolność rozdzielcza i ostrość konturowa? Od czego one
zalezą? Czy są wartościami równorzędnymi?

Zestaw 14
1. Jakie nazwy nosiły metody uzyskiwania obrazów przez: J. N. Niepce”a,
J. L. M. Daguerre’a i W. H. F. Talbota.?
2. Co oznaczają pojęcia: Centra czułości i centra wywoływania?
3. Co to jest odblaskowość? Scharakteryzuj odblask refleksyjny i dyfuzyjny.

Zestaw 15
1. Co oznaczają pojęcia: fotoliza i halogenek?
3. W jaki sposób dokonuje się pomiarów światłoczułości?
2. Po co stosuje się proces dojrzewania emulsji fotograficznej?
Scharakteryzuj dojrzewanie fizyczne i chemiczne.

Zestaw 16
1. Scharakteryzuj papiery o zmiennej gradacji.
2. W jaki sposób powstaje obraz utajony?
3. Co to jest gęstość optyczna? Opisz wpływające na nią czynniki.

Zestaw 17
1. Opisz przebieg reakcji fotolizy.
2. Na czym polega sensybilizacja optyczna? W jakim celu się ja stosuje?
3. Co oznaczają pojęcia: gęstość optyczna i zadymienie.

Zestaw 18
1. Co to jest odblaskowość? Scharakteryzuj odblask refleksyjny i dyfuzyjny.
2. Podaj schemat budowy materiału pozytywowego na podłożu polietylenowym.
Scharakteryzuj poszczególne warstwy.
3. W jaki sposób dokonuje się pomiarów światłoczułości?

Zestaw 19
1. Co to jest gęstość optyczna? Opisz wpływające na nią czynniki.
2. Scharakteryzuj prawo Bunsena i Roscoe.
3. Opisz rolę warstwy preparacyjnej w materiale światłoczułym.

Zestaw 20
1. Opisz technologię otrzymywania obrazów przez J. L. M. Daguerre’a.
2. Co oznaczają pojęcia: światłoczułość, czułość własna i czułość ogólna?
3. Scharakteryzuj poszczególne halogenki srebra pod względem: koloru,
czułości, barwoczułości, koloru tworzonego przez nie obrazu, wielkości
tworzonego ziarna itp.

Zestaw 21
1. Podaj cechy materiału fotograficznego: prześwietlonego, przewołanego,
nieoświetlonego, niedowołanego.
2. Podaj schemat budowy materiału pozytywowego na podłożu polietylenowym.
Scharakteryzuj poszczególne warstwy.
3. Scharakteryzuj panchromatyczne materiały fotograficzne pod względem ich
uczulenia spektralnego

Zestaw 22
1. Jaka powinna być temperatura barwowa światła do pomiaru światłoczułości
materiałów: do fotografowania przy świetle dziennym, sztucznym oraz papierów
fotograficznych?
2. Jakie kolory i dlaczego oddawane są na barwoślepym negatywie czarno białym
najjaśniej a jakie najciemniej?
3. Co oznaczają pojęcia: zdolność rozdzielcza i ostrość konturowa? Od czego one
zalezą? Czy są wartościami równorzędnymi?

Zestaw 23
1. Podaj różnice w budowie materiałów pozytywowych błyszczących i matowych.
2. Scharakteryzuj ortochromatyczne materiały fotograficzne pod względem ich
uczulenia spektralnego
3. Jaki wpływ na obraz fotograficzny ma przeterminowanie materiału
światłoczułego?

Zestaw 24
1. Jaka powinna być temperatura barwowa światła do pomiaru światłoczułości materiału
przeznaczonego do fotografowania przy świetle dziennym?
2. Dlaczego papier matowy nie musi mieć warstwy ochronnej?
3. Scharakteryzuj zjawisko solaryzacji

Zestaw 25
1. W jaki sposób sporządza się emulsje światłoczułą?
2. Podaj cechy materiału fotograficznego: prześwietlonego, przewołanego,
nieoświetlonego, niedowołanego.
3. Jaka powinna być temperatura barwowa światła do pomiaru światłoczułości materiału
przeznaczonego do fotografowania przy świetle sztucznym?

Zestaw 26
1. Podaj schemat budowy materiału pozytywowego na podłożu papierowym.
Scharakteryzuj poszczególne warstwy.
2. Na czym polega wywoływanie negatywów czarno – białych w procesie C – 41?
3. Scharakteryzuj zjawisko Schwarzschilda i zjawisko ultrakrótkiego naświetlania.

Zestaw 27
1. Jakie nazwy nosiły metody uzyskiwania obrazów przez: J. N. Niepce”a,
J. L. M. Daguerre’a i W. H. F. Talbota.?
2. Co oznaczają pojęcia: światłoczułość, czułość własna i czułość ogólna?
3. Scharakteryzuj zjawisko solaryzacji

Zestaw 28
1. Podaj schemat budowy materiału negatywowego. Scharakteryzuj poszczególne
warstwy.
2. Co to jest gęstość optyczna? Opisz wpływające na nią czynniki.
3. Scharakteryzuj papiery o zmiennej gradacji.

radek878

Egzamin ustny – Fototechnik, semestr I
Przedmiot: Techniki fotograficzne
Prowadzący: mgr Marta Łopucka

Zestaw 1
1. Scharakteryzuj parametry (czas i przysłonę) stosowane w trybach tematycznych aparatu
fotograficznego.
2. Jaką temperaturę barwową ma światło dzienne?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 2
1. Co znaczy, że ogniskowa jest standardowa do danego formatu?
2. Co oznaczają pojęcia: gęstość optyczna i zadymienie?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 3
1. Na jakiej zasadzie działa warstwa przeciwodblaskowa w obiektywie?
2. Jakie cechy posiada materiał za krótko naświetlany?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 4
1. Podaj różnicę pomiędzy zoomem optycznym a cyfrowym.
2. Scharakteryzuj procesy: wywoływania i utrwalania.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 5
1. Jaką temperaturę barwową ma światło żarowe?
2. W jaki sposób działa głowica filtracyjna w powiększalniku?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 6
1. Od czego zależy głębia ostrości?
2. Jakie cechy posiada materiał za długo naświetlany?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 7
1. W jaki sposób można zlikwidować przebarwienia skóry za pomocą filtrów barwnych
do fotografii czarno – białej?
2. Jakie cechy posiada materiał za krótko wywoływany?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 8
1. Co oznacza pojęcie blooming?
2. Jaki wpływ na obraz fotograficzny ma przeterminowanie materiału światłoczułego?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 9
1. Jakie cechy posiada materiał za długo wywoływany?
2. Ile kolorów posiada system 8 – bitowy?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 10
1. Jaki kąt widzenia można w przybliżeniu uzyskać obiektywem o ogniskowej = 80mm ?
w aparacie małoobrazkowym?
2. Co decyduje o kolorze widzianego przez nas koloru? Scharakteryzuj pojęcia: odcień,
jaskrawość, nasycenie.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 11
1. Jaką temperaturę barwową ma światło błyskowe?
2. Do czego służą pierścienie pośrednie?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 12
1. W jaki sposób można ściemnić kolor nieba za pomocą filtrów barwnych do fotografii
czarno – białej?
2. Co to jest gęstość optyczna? Opisz wpływające na nią czynniki.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 13
1. Co oznaczają pojęcia: światłoczułość, czułość własna i czułość ogólna?
2. Co powoduje szumy na zdjęciach cyfrowych? Jakie mogą być rodzaje szumów?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 14
1. Co oznacza pojęcie przysłona krytyczna?
2. Scharakteryzuj papiery o zmiennej gradacji.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 15
1. Jakiego koloru filtra należy użyć, aby podwyższyć temperaturę barwową zdjęcia?
2. Wyjaśnij pojęcie: głębia bitowa, ile bitów posiadają systemy: CMYK i RGB?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 16
1. Jaką rolę odgrywa filtr polaryzacyjny?
2. Wymień specyficzne funkcje aparatu cyfrowego niedostępne w aparatach analogowych.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 17
1. Jaką rolę odgrywa filtr UV?
2. Co oznacza pojęcie: kompresja stratna i bezstratna, podaj przykład formatu zapisu
stratnego i bezstratnego.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 18
1. Jakiego koloru filtra należy użyć, aby obniżyć temperaturę barwową zdjęcia?
2. Wyjaśnij różnicę między grafiką wektorową a rastrową.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 19
1. Jaka jest przybliżona standardowa ogniskowa dla aparatów średnio formatowych?
2. Na czym polega wywoływanie negatywów czarno – białych w procesie C – 41?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 20
1. Co oznaczają pojęcia: sygnał nasyceniowy i dynamika matrycy?
2. Podaj i krótko scharakteryzuj cechy obiektywów.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 21
1. Wymień specyficzne funkcje aparatu cyfrowego niedostępne w aparatach
analogowych.
2. Ile kolorów posiada system 1 – bitowy?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 22
1. Od czego zależy głębia ostrości?
2. Opisz metodę działania matrycy w aparacie cyfrowym.
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 23
1 W jaki sposób można skorygować kolory podczas robienia zdjęć cyfrowych
i analogowych?
2. Co znaczy, że ogniskowa jest standardowa do danego formatu?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 24
1. Na czym polega technika wykonywania HDR, jak podobny efekt można uzyskać
za pomocą fotografii analogowej?
2. W jaki sposób działa głowica filtracyjna w powiększalniku?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 25
1. Porównaj wartości ogniskowych w aparatach cyfrowych i analogowych.
2. Czym charakteryzują się czasy naświetlania oznaczone literami B, T, X ?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 26
1. Co oznaczają pojęcia: ogniskowa, otwór względny, jasność obiektywu?
2. Jaka jakie wymiary boków w pikselach ma obraz 4x5 cala przy rozdzielczości 300 ppi?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 27
1 Jaki kąt widzenia można w przybliżeniu uzyskać obiektywem o ogniskowej równej 50mm
w aparacie wielkoformatowym?
2. Dlaczego obrabiając zdjęcia w Photoshopie nie powinno się pracować na JPEG – ach?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Zestaw 28
1. jaka jest różnica między całkowitą a efektywną rozdzielczością matrycy światłoczułej?
2. Jaka jest zasada działania filtrów barwnych do fotografii czarno – białej?
3.Jaka dziedzina fotografii interesuje Cię najbardziej? Uzasadnij swój wybór.

Bob

Luzik . My mamy to wszystko w małym paluszku. Smile

radek878

no to ba. Trzeba się tylko odpowiednio wcześniej zapytać czy Pani woli szampana czy winko jakieś dobre Smile

radek878

Przypominam, że rozwiązane zestawy przez Bogdana znajduję się na naszym mejlu fototechnik2010

KasiaaaSW

Bogdan jesteś Wielki! Żeby mi się jeszcze ten Word otwierał jak trzeba :/ Czy ja jako ostatnia jak zwykle dowiedziałam się, że egz z zajęć praktycznych mamy w sobote?

lusi

pola

Skąd bierzecie takie wiadomości, że w sobotę mamy egz. zajęć praktycznych????

Miro

pogubiłem się Laughing

radek878

ja też już nie wiem co kiedy piszemy Smile

lusi

Plan sesji jest na stronie Eureki Wink

tylko trzeba się zalogować ;]

radek878

no własnie patrzyłem i ani słowem nie ma wspomniane że p.Olearka jest dzisiaj